เป็นผู้ละเอียดจึงเข้าถึงธรรม

ท่านอาจารย์ มีตัวตนที่ฟัง และต้องการผล แต่ว่าตามความเป็นจริง ฟังเพื่อเข้าใจให้ถูกต้อง เพราะรู้ว่า สิ่งที่เราเข้าใจว่ามี เพราะรู้แล้วว่า ผู้ที่รู้กว่าเรา เช่น พระอรหันตสัมมาสัมพุทธ เจ้าจะกล่าวถึงสิ่งที่มีจริงที่ได้ตรัสรู้ว่า ความจริงนั้นคืออย่างไร นี่คือการฟัง ไม่ต้องไป หวังอะไรทั้งหมด ไม่ต้องไปหวังจะรู้แจ้งอริยสัจธรรม ละคลายกิเลสหรืออะไร แต่ขณะที่ ฟังแล้วเข้าใจนั่นเอง ก็จะทำให้ค่อยๆ คลายความไม่รู้

ข้อสำคัญที่สุด ความเป็นผู้ละเอียด ตรง และจริงใจในการเข้าใจธรรม เพราะเหตุ ว่าแม้เพียงคำว่า “ธรรม” คำเดียว ได้ยินได้ฟังบ่อย ทุกอย่างที่มีจริงเป็นธรรม เราก็ไปคิด ถึงสิ่งที่มีจริง แล้วเราก็บอกว่าเป็นธรรม และก็จำคำนั้นไว้ ทุกอย่างที่มีจริงเป็นธรรม แต่ ยังไม่รู้จักธรรมเลย เพียงแต่ได้ฟังแล้วรู้ว่า อะไรเป็นธรรม สิ่งที่มีจริงเป็นธรรม เพราะ ฉะนั้นขั้นฟังก็คือ ขณะนี้สิ่งใดปรากฏ สิ่งนั้นจริง สิ่งนั้นเป็นธรรม แต่ก็ยังไม่รู้จักธรรม นี่คือความตรง

ด้วยเหตุนี้อย่างที่คุณชุณห์กล่าวถึงรูปซึ่งปรากฏในชีวิตประจำวัน คือ ขณะนี้มีสิ่ง ที่ปรากฏ ถ้าในชีวิตประจำวันจริงๆ เราก็สามารถค่อยๆ เข้าใจ และค่อยๆ เริ่มรู้จักลักษณะ จริงๆ ของสภาพธรรมนั้นได้ เช่น สิ่งที่ปรากฏทางตาขณะนี้ ถ้าพูดง่ายๆ ว่าเป็นธรรม ทุก คนก็รับไป สิ่งที่ปรากฏทางตาเป็นธรรม ก็กล่าวไป จำไป แต่เป็นธรรมเพราะปรากฏ ความจริงว่า เป็นเพียงสิ่งที่สามารถปรากฏทางตา

เพราะฉะนั้นการเข้าใจธรรมต้องลึกซึ้งถึงความจริง เพื่อจะได้รู้จริงๆ ว่า เราฟัง ธรรม เราเข้าใจธรรม เราเข้าใจเพียงชื่อ เข้าใจเรื่องราว หรือขณะนี้สภาพธรรมก็ปรากฏ ให้เริ่มที่จะให้เข้าใจลักษณะที่แท้จริงของสิ่งที่ปรากฏ เพื่อที่จะได้ถึงความเข้าใจว่าทุก อย่างเป็นธรรม แม้แต่สิ่งที่กำลังปรากฏก็เป็นธรรม ไม่ใช่ขั้นฟัง ไม่ใช่ขั้นจำ แต่มีการเริ่ม เข้าใจลักษณะจริงๆ ของสิ่งที่ปรากฏ เมื่อเข้าใจจริงๆ ไม่เปลี่ยนเลยค่ะ สิ่งนี้ก็เป็นรูป สามารถจะปรากฏขณะนี้ที่เห็น เพราะฉะนั้นนี่มีจริงรูปหนึ่งนะคะ ต้องฟังจนกระทั่งมีความ เข้าใจว่า เป็นธรรมจริงๆ บังคับไม่ได้เลย มีจริงๆ เมื่อปรากฏ เมื่อจิตเห็น