รักต่างกับเมตตา

สนทนาธรรมกับเด็ก

ผู้ฟัง ธรรมไม่ใช่เรื่องง่ายๆ ที่เราจะเข้าใจเอาได้เอง อยากจะรบกวนท่านอาจารย์อีกทีหนึ่งว่า อาจจะมีบางอย่างที่ทำให้เราเข้าใจผิด คือ สภาพธรรมบางอย่างที่เป็นอกุศล แต่ถ้าเราไม่ได้ศึกษาอย่างละเอียด เราก็จะคิดว่าเป็นกุศล

ท่านอาจารย์ นี่เป็นเหตุที่เราต้องศึกษาตามลำดับจริงๆ ตามลำดับจริงๆ ว่า ธรรมคืออะไร ธรรมมีอะไรบ้าง แล้วก็ค่อยๆ ไปด้วยความเข้าใจจริงๆ จะได้ไม่สับสน ถ้าพูดถึงกุศล อกุศล โดยไม่พูดเรื่องจิต เจตสิก เขาจะรู้ไหมว่า กุศลคืออะไร เขาก็ไม่รู้

ผู้ฟัง ที่ผ่านมาเมื่อเวลาเกือบชั่วโมง ที่ท่านอาจารย์พูดถึงว่า พ่อแม่รักลูก ลูกรักพ่อแม่ ปัญหาก็คือว่า เรามีความรักซึ่งเป็นโลภะ แต่อย่างวันนี้คุณพ่อคุณแม่พาลูกๆ มาฟังธรรม ส่วนหนึ่งจะเป็นทั้งโลภะสลับกับเมตตา ใช่หรือเปล่าคะ

ท่านอาจารย์ ถ้าเมตตา คือ จะเป็นลูกเราหรือไม่เป็นลูกเราก็อยากให้เขาฟังธรรม แต่ถ้าเราอยากให้ลูกเราฟัง เราก็ต้องละเอียด ถ้าเราไม่ละเอียด เราไม่เห็นโลภะ เราละโลภะไม่ได้เลย เราถูกหลอกด้วยโลภะมาตลอดในสังสารวัฏฏ์ เพราะไม่เห็นโลภะ โลภะมีจริง แต่ไม่เห็น ไม่เห็นแม้หนทางที่จะละโลภะด้วย ก็คิดว่าต้องบังคับบ้าง จะต้องทำอย่างนั้นอย่างนี้บ้าง แต่ความจริงไม่รู้ว่า เป็นเรื่องของการอบรมเจริญปัญญาเท่านั้นที่จะเห็นโลภะได้ และที่จะละโลภะได้

เพราะฉะนั้นต้องเป็นคนตรงมาก พร้อมด้วยสติสัมปชัญญะ ไม่ใช่เอามาเพียงวิจารณ์วิพากย์ว่า อย่างนี้จะเป็นโลภะไหม อย่างนั้นแล้วจะเป็นโลภะไหม แต่ต้องเป็นขณะที่ประกอบพร้อมด้วยสติ และปัญญาที่จะรู้ขณะจิตว่า ขณะนั้นความรู้สึกที่มีต่อลูก ที่อยากจะให้ลูกฟังธรรม เหมือนความรู้สึกที่เราอยากให้ทุกคนได้ฟัง ไม่ว่าจะเป็นลูกหรือไม่ลูกก็อยากให้ฟัง

ผู้ฟัง ธรรมดาวัยรุ่น เขาจะรู้สึกว่า มีเพื่อนมากๆ เป็นเรื่องที่ดี เพราะฉะนั้นเขาก็จะรักเพื่อน และผูกพันกับเพื่อน และคิดว่าความรักเป็นสิ่งที่ดี ทีนี้พอเราพูดว่า ความรักความผูกพัน ...

ท่านอาจารย์ เพราะเขายังไม่เข้าใจพื้นฐานตั้งแต่ต้น ไม่เข้าใจตั้งแต่นามธรรมรูปธรรม เพราะฉะนั้นเขาไม่มีโอกาสจะรู้ตัวจริง เขาเพียงแต่ได้ยินเรื่องราว เป็นเรื่องไปหมด แต่ถ้าเขารู้ว่า มันเป็นสภาพธรรม และพิสูจน์ได้ และรู้ได้ทันที เขาจะค่อยๆ รู้ได้จากชีวิตจริงๆ ของเขา เริ่มเข้าใจความเป็นธรรม แล้วก็เป็นนามธรรมรูปธรรมก่อน

ผู้ฟัง หมายความว่าทุกคนก็ต้องพยายามพิจารณาจิตของตัวเอง

ท่านอาจารย์ มีพื้นฐานในการเข้าใจธรรมก่อน ถ้าไม่อย่างนั้นฟังได้ แต่จะมีปัญหา ปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ซึ่งไม่ทราบจะตัดสินอย่างไร แต่เวลาที่เรามีพื้นฐานมั่นคงแล้ว เรารู้ได้ ความต่างของโลภะกับความต่างของเมตตา