จุดประสงค์ของการศึกษา เพื่อเข้าใจธรรม
สนทนาธรรมกับเด็ก
แต่ก่อนอื่นต้องทราบจุดประสงค์ของการศึกษาว่า เพื่อเข้าใจธรรม ไม่ใช่เพื่ออย่างอื่น ศึกษาแล้วอยากจะได้ลาภ ถูกหรือผิดคะ ผิด ศึกษาอยากจะให้คนชม ถูกหรือผิด ได้ยศ ได้สรรเสริญ ไม่มีประโยชน์ เพราะว่าติดตามไปไม่ได้เลย เป็นแต่เพียงชื่อ สมมติว่าเป็นอย่างนี้ สมมติว่าชื่อนี้ และบางคนก็ติดในชื่อมาก ต้องชื่อนี้ ชื่ออื่นไม่ได้ แม้แต่เพียงชื่อก็เห็นว่าสำคัญเหลือเกิน แต่ความจริงเปลี่ยนชื่อก็ได้ จะชื่ออะไรก็ได้ แต่เปลี่ยนอุปนิสัย เปลี่ยนความเป็นบุคคลนั้นไม่ได้ นี่คือสัจธรรมหรือความจริง
ไม่ทราบทุกคนจะเข้าใจจุดประสงค์อันนี้หรือเปล่าคะ จะต้องศึกษาธรรมต่อไป ให้ทราบว่าจะต้องเข้าใจธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ และทรงแสดง ซึ่งเป็นความจริง ซึ่งคนอื่นไม่สามารถจะสอนได้เลย และเราก็เป็นผู้ที่มั่นคง ไม่ใช่เป็นผู้ต้องการลาภ ยศ สรรเสริญ หรือคำชมจากการที่เรามีความเข้าใจธรรม หรือไม่ใช่หวังอะไรจากธรรม เพราะว่าธรรมเป็นเรื่องละ ไม่ใช่เรื่องติดข้อง เรื่องละ นี่ละอะไรคะ ลองคิด ทุกคนควรจะคิด ไม่ใช่ฟังเฉยๆ ละอะไรดีคะ ละความเห็นผิด ละอกุศลทั้งหมดเลยที่ไม่ดี เพราะว่าคนอื่นละให้ไม่ได้ เป็นพ่อเป็นแม่ก็จริง เอากิเลสของเราออกได้ไหม ไม่ได้ แต่พ่อแม่ครูบาอาจารย์เพื่อนฝูงที่เป็นเพื่อนที่ดี มีเมตตา สามารถให้คำแนะนำ คำตักเตือน และชี้ประโยชน์ให้เห็นว่า อะไรถูก อะไรควรได้ แต่เราเองต้องพิจารณา และต้องเป็นตัวของเราเองที่จะแก้ หรือที่จะเห็นโทษว่า สิ่งนั้นเราไม่ควรจะสะสมให้มีบ่อยๆ
เวลาจะขอโทษใคร ยากไหมคะ ไม่ยากใช่ไหมคะ แต่บางคนทำได้ไหมคะ เขาอาจจะรู้สึกผิด แต่ขอโทษไม่ได้ ไม่ได้จริงๆ แค่ขอโทษก็ไม่ได้ ลองคิดดูซิคะ แล้วจะอะไรได้ กิเลสก็เยอะแยะมากมายเหลือเกิน
เพราะฉะนั้นการศึกษาพระไตรปิฎก ทราบแล้วใช่ไหมคะจากคราวก่อน ไตร แปลว่า ๓ ปิฎก แปลว่า หมวดหมู่ของพระธรรมที่จำแนกออกไปเป็น ๓ ส่วน คือ ส่วนที่ ๑ พระวินัยปิฎก ส่วนที่ ๒ ใครจำได้คะ มีใครจำได้ไหมคะ การศึกษาธรรมต้องเข้าใจ แล้วต้องจำ แล้วต้องรู้ว่า สิ่งที่เราได้ยินได้ฟังจริงๆ คืออะไร พระสุตตันตปิฎก
พระไตรปิฎกมี ๓ ไม่ต้องจด แต่จำ พระวินัยปิฎก “วินัย” คือ กำจัดสิ่งที่ไม่ดีทางกาย ทางวาจา พระสุตตันตปิฎก ก็เป็นเรื่องราวที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมกับใครที่ไหน เรื่องอะไร ซึ่งเหมาะกับอุปนิสัยของคนนั้นที่เขารับฟังแล้ว เขาก็เห็นว่าเป็นประโยชน์ และปิฎกที่ ๓ ใครจำได้ พระอภิธรรมปิฎก ๓ ปิฎกนี้ เป็นประโยชน์อย่างไร ไม่อย่างนั้นเราก็ไม่เห็นประโยชน์เลย