ยังไม่ถึงตัวธรรม

ผู้ฟัง เมื่อกี้ท่านอาจารย์พูดถึงความมั่นคงในความเป็นอนัตตา อาจารย์บอกว่า คำถามถ้าเกี่ยวกับความเป็นตัวตนแล้ว คนนั้นก็ยังไม่มีความมั่นคงในความเป็นอนัตตา ความมั่นคงกับความไม่มั่นคงจะรู้ได้ก็เพราะจากการมีสติ ใช่ไหมครับ

ท่านอาจารย์ ถ้าการฟัง และมีการพิจารณาความเข้าใจว่า ทุกอย่างเป็นอนัตตา เราเริ่มเข้าใจความเป็นอนัตตาขึ้น เวลาเราเรียนเรื่องจิต เจตสิก รูป ปรมัตถธรรมทั้งหมด ความเข้าใจว่าเป็นอนัตตาของเราไม่ได้ลืม แต่เมื่อเรียนอะไรก็เห็นความเป็นอนัตตานั้นกว้างขึ้น ลึกขึ้น ตรงขึ้น อย่างเรียนเรื่องจิต ก็รู้เลย เป็นธาตุรู้ ซึ่งใครก็ดับไม่ได้ถ้าไม่มีปัญญา อย่างตัวอย่างของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ท่านรู้ว่าทุกอย่างมีปัจจัยเกิดขึ้น แต่ท่านแสวงหาทางที่จะดับปัจจัยเพื่อจะไม่ให้สิ่งต่างๆ เหล่านี้เกิดขึ้น แล้วเราไม่ได้สนใจเรื่องที่จะดับ ใช่ไหมคะ แต่เราสนใจจะมีปัญญา จะอย่างนั้น จะอย่างนี้

เพราะฉะนั้นการฟังธรรม ฟังให้เข้าใจจริงๆ แม้ว่าเป็นชีวิตของพระโพธิสัตว์ ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำไมความคิด วิตกของพระองค์ต่างกับคนอื่น เพราะการสะสมที่จะเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ความคิดของท่านก็จะไม่เหมือนกับของคนอื่น คือ คิดเรื่องที่จะดับ ไม่ใช่เรื่องที่จะเกิด

ผู้ฟัง สำหรับผู้ที่ฟังจนกระทั่งมีความมั่นคงว่า ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ก็ไม่ได้หมายความว่า ความเป็นตัวตนของเขาจะไม่เกิดขึ้น ใช่ไหมครับ

ท่านอาจารย์ เขาก็จะไม่มีความต้องการมหาศาล ทำอย่างไร บอกมา กฎเกณฑ์เป็นอย่างไร อย่างนี้ไหม อย่างนั้นไหม ถ้าเป็นเรื่องปรึกษาหารือนั่นอีกเรื่องหนึ่ง ใช่ไหมคะ แต่ถ้าเป็นเรื่องว่า จะทำอย่างนี้เพื่ออย่างนั้น ไม่ถูกต้อง

ผู้ฟัง เราก็นึกถึงเป็นขณะๆ ของสภาพธรรม อันนี้เป็นอกุศลวิบาก อันนี้เป็นกุศลวิบาก แล้วที่เกิดขึ้น บางอย่างก็เป็นสภาพกุศล ซึ่งเป็นสภาพรู้ ก็ทำให้เรามีความเข้าใจอะไรมากขึ้น

ท่านอาจารย์ ตอนที่รู้ว่าเป็นกุศล เป็นอกุศลนั้นเป็นชื่อ หรือเป็นเรื่อง หรือเป็นความคิด เพราะว่าถ้าเราคิดว่าขณะนั้นเป็นกุศล หรือสภาพนั้นก็เป็นกุศล ก็คือว่าเรากำลังใส่ใจในความเป็นกุศลหรืออกุศล แต่ยังไม่รู้ในความเป็นนามธรรมหรือรูปธรรม

เพราะฉะนั้นปัญญาของเราจะค่อยๆ ละเอียดขึ้น

ผู้ฟัง ซึ่งการรู้ในขั้นนั้น ผมก็คิดว่า เป็นประโยชน์ขั้นหนึ่ง แต่ก็ยังไม่ถึงตัวธรรม แต่ที่ฟังท่านอาจารย์มากขึ้นๆ ก็ลึกไปกว่านั้นว่า สภาพที่เป็นกุศลหรืออกุศล หรือจะเป็นกุศลวิบาก อกุศลวิบากก็ตาม ก็คือสภาพรู้นั่นเอง คือตัวนามธรรมครับ