ฟันฝ่าด้วยปัญญาของแต่ละคน

ผู้ฟัง ที่ท่านอาจารย์กล่าวว่า ครั้งแรกต้องมีความมั่นคงในความเป็นรูปธาตุกับนามธาตุก่อน

ท่านอาจารย์ ลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ เหมือนอย่างที่คุณนีน่าถามเมื่อกี้นี้ พอสติปัฏฐานเกิดมีลักษณะของสภาพธรรม และก็สงสัย และเป็นความหวั่นไหว แล้วก็เป็นความคิดนึก นั่นแสดงว่าไม่มีความมั่นคงที่จะรู้ลักษณะของนามธรรม ถ้ามีความมั่นคงที่จะรู้ลักษณะของนามธรรม ก็หมายความว่า สติเกิดสืบต่อแล้วก็รู้ว่าขณะนั้นก็คือนามธรรมแต่ละอย่าง แต่กว่าจะถึงระดับนั้นได้ คนนั้นก็จะรู้ได้ด้วยตัวเองว่า สติเกิดหน่อยหนึ่ง แล้วก็ดับไป ทีนี้ก็เรื่องของตัวตน จะทำอะไรคะ จะอยากอีก จะทำอีก จะเป็นสมาธิหรืออะไรก็แล้วแต่ ซึ่งไม่ใช่ขณะที่เป็นหนทางเดียวที่ทรงแสดงไว้ว่า คือสติปัฏฐาน

ก็เป็นเรื่องของแต่ละคนที่ต้องใช้คำว่า ฟันฝ่าจริงๆ ด้วยปัญญาที่อบรม แล้วก็รู้ว่าขณะไหนเป็นปัญญาระดับไหน