โลภะ และมัจฉริยะ เกิดร่วมกันได้หรือไม่

สนทนาธรรมกับชาวกัมพูชา ๕

คุณบุตรสวงษ์ โลภจิต และมัจฉริยะ คือ ความตระหนี่ ธรรมทั้ง ๒ นี้เกิดร่วมกันได้หรือไม่ครับ

ท่านอาจารย์ ไม่ได้เลยค่ะ

คุณบุตรสวงษ์ แต่เหมือนจะได้ ในขณะตระหนี่นี้ก็กำลังติดข้องในสิ่งนั้นด้วยครับ

ท่านอาจารย์ โลภะเป็นสภาพที่ติดข้อง มีความยึดมั่นพอใจในสิ่งที่กำลังปรากฏ เวลาที่เกิดมัจฉริยะ คือ ความตระหนี่ ความหวงแหน ให้ทราบว่า ขณะนั้นเป็นความไม่สบายใจ ขณะที่กำลังตระหนี่ ความรู้สึกเป็นอย่างไรคะ

คุณบุตรสวงษ์ ไม่สบายครับ

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นขณะที่มีความรู้สึกไม่สบายใจ จิตขณะนั้นเป็นจิตประเภทไหน

คุณบุตรสวงษ์ สภาพจิตที่ไม่สบาย เป็นโทสะครับ

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นทรงพระมหากรุณาแสดงให้รู้ โดยเวลาที่พูดถึงจิตแต่ละชนิดต้องมีเวทนากำกับให้รู้ความจริงว่า เวทนาใดจะเกิดกับจิตใดได้ มิฉะนั้นก็จะเข้าใจผิด คิดว่าความตระหนี่เกิดกับโลภะ ที่เป็นอย่างนี้ก็เป็นเพราะเหตุว่าสภาพธรรมเกิดดับสืบต่อกันเร็วมาก จนปรากฏเสมือนว่าพร้อมกัน เช่นในขณะที่เห็นต่างขณะกับขณะที่ได้ยิน แต่ก็เสมือนว่าทั้งเห็นทั้งได้ยินพร้อมๆ กันด้วย

ถ้ามีความเข้าใจที่ถูกต้อง แล้วก็มีการอบรมเจริญปัญญาย่อมขึ้นอยู่กับเหตุ ถ้าเหตุสมควรแก่ผล ผลก็เกิดได้

คุณบุตรสวงษ์ กุศลธรรมมีการส่งสัตว์ไม่ให้ตกไปอบาย แต่ก็เฉพาะอกุศลธรรม และอัพยากตธรรมนี้มีการส่งสัตว์อย่างไรครับ

ท่านอาจารย์ ถ้าเป็นอกุศลกรรมบถครบองค์ก็ทำให้เกิดในอบายภูมิได้

คุณบุตรสวงษ์ แต่ก็

ผู้ฟัง ถามถึงธรรมที่ไม่ให้สัตว์ไปสู่อบายภูมิ

ท่านอาจารย์ ก็ต้องถามว่า ธรรมอยู่ที่ไหน ที่จะทำให้สัตว์ไม่ไปอบายภูมิ ก็เป็นการสับสนระหว่างอกุศลธรรมกับอัพยากตธรรม