ชาวพุทธควรปฏิบัติตนอย่างไร

ผู้ฟัง ขอเรียนถามท่านอาจารย์ให้แน่นอนว่า คำจำกัดความของการเป็นพุทธศาสนิกชน คนประเภทใดบ้างถึงจะเรียกว่า “พุทธศาสนิกชน” อย่างตัวดิฉันเองเกิดมาสำมะโนครัวก็บอกว่านับถือศาสนาพุทธ พอโตขึ้นก็สวดมนต์ นโมตัสสะ เป็น ในขณะที่อยู่โรงเรียน และเห็นผู้ใหญ่ใส่บาตรทุกวันๆ ก็รู้ว่า การใส่บาตรนั้นเป็นการทำบุญ อย่างนี้จะเรียกว่า ตัวดิฉันเป็นพุทธศาสนิกชนที่ถูกต้องได้ไหมคะ

อ.สมพร ชาวพุทธควรปฏิบัติตนอย่างไร เราก็ต้องตีความหมายว่า ชาวพุทธคือใคร พุทธ คือใคร ชาว ก็หมายความถึงพวกเราทุกคนนี่เองเป็นผู้นับถือพระพุทธศาสนา คำว่า “พุทธ” คือ ชาวพุทธ ก็คือพระพุทธเจ้าผู้ตรัสรู้แล้ว ชาวพุทธควรปฏิบัติตนอย่างไร การปฏิบัติตนของเราเบื้องแรกก่อนจะฟังธรรม เราก็เคารพในพระพุทธเจ้า ที่บอกว่า นโมตัสสะ หรือนอบน้อม แต่ว่าอันนี้เป็นการที่เคารพนับถือปฏิบัติตนที่ยังไม่แนบเนียน เราจะต้องศึกษาให้ถึงแก่นธรรมของพระพุทธเจ้า ที่เรียกว่าคำสั่งสอนว่า พระองค์สอนอย่างใด แล้วเราจึงจะปฏิบัติได้ถูกต้อง จริงอยู่ในสำมะโนเรียกว่า ชาวพุทธ แต่ไม่มีความรู้เรื่องพระพุทธศาสนาเลย บางคนนะครับ ไม่ใช่ทั่วไป ส่วนมาก ถ้าเปรียบเทียบแล้ว ๑,๐๐๐ คน จะมีสัก ๑ คนก็ยังยาก ที่ศึกษาธรรมให้เข้าใจจริงๆ

ดังนั้นการจะเป็นชาวพุทธที่ดี เราต้องศึกษาธรรมของพระพุทธเจ้า เมื่อศึกษาแล้วก็ปฏิบัติตาม การปฏิบัติตามของเรา เป็นการขัดเกลากิเลสได้ อย่างน้อยกิเลสก็ระงับไป สงบไปชั่วคราว การปฏิบัตินั้นเป็นการปฏิบัติที่ถูกต้อง ถึงจะไม่บรรลุธรรมอะไรก็แล้วแต่ ขอให้เราปฏิบัติได้ถูกต้อง ฟังธรรมที่ดี ที่แยบยลแล้วปฏิบัติถูกต้อง ก็ถือว่าเป็นชาวพุทธได้เหมือนกัน ส่วนหนึ่ง

คุณหญิงชวนชม ขอความกรุณาท่านอาจารย์สุจินต์ขยายความเกี่ยวกับชาวพุทธอีกสักนิดหน่อย เชิญค่ะ

ท่านอาจารย์ ทุกท่านในที่นี้ก็คงจะบอกว่า ท่านเป็นชาวพุทธ แต่ที่ตั้งหัวข้อว่า “ชาวพุทธควรจะปฏิบัติตนอย่างไร” จะทำให้ทุกคนกลับมาพิจารณาตนเองถึงความหมายของคำว่า “ชาวพุทธ” เพราะเหตุว่าในพระพุทธศาสนานั้นก็ทราบว่า ไม่มีสัตว์ ไม่มีบุคคล ไม่มีตัวตน

เพราะฉะนั้นหัวข้อที่ว่า “ชาวพุทธควรปฏิบัติตนอย่างไร” ตนในที่นี่จะหมายความว่าอย่างไร ก็หมายความถึงผู้ที่เกิดในประเทศที่มีพระพุทธศาสนาเป็นส่วนใหญ่ แม้ว่าจะมีศาสนาอื่นบ้าง แต่ส่วนใหญ่ของประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนา คนที่เกิดมาในประเทศนี้ก็มีสิทธิ์ที่จะใช้คำว่า “ชาวพุทธ” แต่ถ้าเป็นผู้ที่เกิดมาในพระพุทธศาสนา แล้วเข้าใจว่าตนเองเป็นชาวพุทธ เพราะฉะนั้นควรจะประพฤติปฏิบัติตนอย่างไร “ตน” ในที่นี้ก็คือหน้าที่ของชาวพุทธ ไม่ใช่ว่าเกิดมาก็มีชื่อว่า นับถือพระพุทธศาสนา เป็นชาวพุทธ แต่ถ้าถามว่า พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้อะไร ทรงแสดงธรรมอะไร ถ้าไม่รู้ ผู้นั้นก็ควรพิจารณาได้ว่า เป็นชาวพุทธแล้วหรือยัง หรือเป็นแต่เพียงผู้ที่ได้ชื่อว่า เป็นชาวพุทธ เหมือนทั่วโลกค่ะ ทุกๆ ประเทศที่จำแนกได้ว่า นับถือศาสนาอะไรตามประเทศนั้นๆ แต่ถ้าถามว่า คำสอนของศาสนานั้นเป็นอย่างไร ยุคนี้สมัยนี้ส่วนใหญ่จะตอบไม่ได้ เพราะฉะนั้นก็จะมีชาวพุทธหรือชาวศาสนาอื่นๆ โดยชื่อเท่านั้น โดยที่ไม่ได้เข้าใจจริงๆ ว่า คำสอนของผู้ที่ท่านเคารพนับถือว่าเป็นศาสดานั้นสอนอย่างไร

เพราะฉะนั้นชาวพุทธควรจะได้ระลึกถึงหน้าที่ของตนในฐานะของชาวพุทธ คือว่าต้องเข้าใจว่าเป็นชาวพุทธ โดยเข้าใจคำสอนของพระผู้มีพระภาค และก็เห็นว่า เป็นคำสอนที่ประเสริฐยิ่งกว่าสิ่งอื่นใด ที่ควรจะศึกษาให้เข้าใจถูกต้อง แล้วประพฤติปฏิบัติตามด้วย

ขอตอบสั้นๆ เท่านี้ก่อนนะคะ