รู้ลักษณะของนาม-รูป -พฐ.116

ท่านอาจารย์ ก็ไม่ต้องเลือกว่าเป็นกุศลหรืออกุศล แต่เมื่อสติสัมปชัญญะกำลังมีลักษณะใดปรากฏ ลักษณะ เช่น ขณะนี้คนปรากฏ หรือลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตากำลังปรากฏ

ผู้ฟัง ยากกว่ากุศลหรืออกุศล

ท่านอาจารย์ ไม่มีใครว่าง่าย แต่เราจะต้องรู้ว่า ต้องเข้าใจลักษณะที่เป็นนามธรรม และรูปธรรมเช่น ขณะนี้ "เห็น" นี่เรารู้แล้วว่าไม่ใช่ทั้งกุศลจิต และอกุศลจิต ฉะนั้นกุศลจิต และอกุศลจิตซึ่งเกิดต่อจากการเห็น ทั้งๆ ที่เห็นแล้วเราก็ยังไม่รู้เลยว่าขณะนี้ไม่ใช่เรา แล้วเราจะไปรู้ลักษณะของสภาพธรรมซึ่งไม่ได้ทำกิจเห็นในขณะนี้แต่กำลังคิดนึก แม้ว่ามีจริง นั่นก็คิดนึกหลายวาระด้วย

ผู้ฟัง ขณะนี้มีลักษณะของคนปรากฏด้วย แล้วก็ลักษณะที่เป็นสิ่งที่ปรากฏทางตาด้วย แต่เหมือนรวมๆ กันอยู่ เห็นครั้งไรก็เป็นคน และถ้าเข้าใจว่าในขณะที่ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตาจะต้องมีจริง แล้วจึงมีลักษณะของคนปรากฏอยู่ด้วยท่านอาจารย์จะช่วยตอบให้เข้าใจมากกว่านี้

ท่านอาจารย์ สิ่งที่ปรากฏทางตามีจริง ทุกคนรับรองเพราะกำลังเห็น แต่ว่าสิ่งที่ปรากฏทางตาเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดหรือไม่ หรือเป็นเพียงธาตุหรือธรรมชนิดหนึ่งซึ่งเพียงปรากฏแล้วก็หมดไป

ผู้ฟัง ถ้าเป็นลักษณะที่ท่านอาจารย์กล่าวถึงซึ่งเป็นลักษณะของปรมัตถธรรม ซึ่งเป็นรูปธรรมตามคำในภาษาบาลี ก็คงไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดแต่มีลักษณะอย่างนั้นจริงๆ แต่ก็เหมือนรวมกัน

ท่านอาจารย์ เพราะว่าเราต้องอาศัยการฟังให้เข้าใจจริงๆ ว่าขณะนี้อย่างไรๆ ก็ตามสิ่งที่ปรากฏทางตาจะเป็นอื่นไม่ได้นอกจากเป็นธรรมชนิดหนึ่งเท่านั้นเอง นี่คือการเริ่มที่จะคลายการที่ยึดถือสิ่งที่ปรากฏทางตาซึ่งปกติจะเห็นเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดอยู่ตลอดเวลา

ผู้ฟัง ความเข้าใจในขั้นการฟังขณะนี้ก็เพียงแต่รู้ตามที่ท่านอาจารย์หยิบยกมา

ท่านอาจารย์ จนกว่าค่อยๆ เข้าใจด้วยสติสัมปชัญญะ ปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิเวธ

ผู้ฟัง ท่านอาจารย์กำลังบอกว่าถ้าจะรู้ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตา จะต้องเป็นลักษณะของสติสัมปชัญญะที่รู้

ท่านอาจารย์ ต้องรู้ว่าเป็นธรรม ไม่ใช่เป็นใครแล้ว เป็นธรรมชนิดหนึ่ง

ผู้ฟัง ถ้ายังไม่มีความเข้าใจในขั้นนั้น

ท่านอาจารย์ ก็ฟังต่อไป ไม่มีหนทางอื่น ในเมื่อธรรมความจริงก็คืออย่างนี้ สิ่งที่ปรากฏทางตาจะเป็นอื่นไปได้อย่างไร ก็เป็นรูปชนิดหนึ่งสามารถปรากฏเมื่อกระทบกับจักขุปสาทก็รู้อย่างนี้ ก็กำลังปรากฏอย่างนี้ แต่เพราะความไม่รู้ที่สะสมมามีมาก ก็ต้องฟังจนกว่าจะค่อยๆ เข้าใจขึ้นว่าสภาพที่ปรากฏก็เป็นแต่เพียงสิ่งที่มีจริง เป็นธรรม ไม่ใช่ใครอื่นใดเลย เป็นสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 116