จิตใดที่ไม่สั่งสม

พระคุณเจ้า ขอเจริญพรโยมอาจารย์ คือ อาตมามีความเข้าใจว่า จิตนี้คงจะสั่งสมตลอดไป สิ่งที่สั่งสมจะหาอะไรมาเก็บไว้คงไม่ได้ แต่ว่าเมื่อไรจิตจะหยุดการสั่งสม เมื่อมรรคจิตเกิดขึ้น หรือเมื่อบุคคลได้ปรินิพพานไปแล้ว

อ.สมพร จิตที่ไม่สั่งสมมันก็มีต่างหาก เช่น โลกุตตรจิต หรือมหัคคตจิต ที่ได้กล่าวไว้ โลกุตตรจิต มหัคคตจิตไม่มีการสั่งสม หรือว่าเมื่อยังเกิดอยู่ตราบใด มีจิตอยู่ตราบใด ถ้ายังเป็นกามชวนะอยู่ ส่วนมากก็มีการสั่งสมเสมอในชวนะ ในวิถี เฉพาะในวิถี เพราะจิตไม่ได้อยู่นิ่งอยู่เฉยๆ ดวงเดียว แต่โลกุตตรจิตเกิดขึ้นเพื่อทำลายวัฏฏะ ไม่มีการสั่งสมอะไรเลย ประหารสิ่งที่ควรประหารเท่านั้น ไม่มีการสั่งสม ก็นิพพานเลย แล้วจิตบางอย่างไม่มีการสั่งสมก็มี

ผู้ฟัง ท่านอาจารย์สุจินต์มีอะไรเพิ่มเติมเกี่ยวกับคำถามพระคุณเจ้า ว่าจิตเมื่อไรจะหยุดการสั่งสม

ท่านอาจารย์ จิตที่สะสม ขณะไหนบ้าง คือ ไม่ใช่วิบากจิต นี่แน่นอน แล้วก็เป็นกุศลจิต หรืออกุศลจิตที่สั่งสม แต่ความละเอียดก็ยังแยกออกไปอีกว่า ในกุศลจิตนั้นที่เป็นโลกุตตระไม่สั่งสม เพราะเหตุว่าโสดาปัตติมรรคจิต สกทาคามิมรรคจิต อนาคามิมรรคจิต อรหัตตมรรคจิต เกิดขึ้นเพียงขณะเดียวในสังสารวัฏฏ์เพื่อดับกิเลสเป็นสมุจเฉท กิเลสใดที่ดับแล้วก็ไม่ต้องมีการมาดับซ้ำ

เพราะฉะนั้นสำหรับโลกุตตรกุศลจิต คือ มรรคจิต ๔ ก็ไม่สั่งสม และสำหรับวิบากจิตนั้นแน่นอนว่าไม่มีการสะสม สำหรับกิริยาจิตที่เราเห็น ชีวิตประจำวัน พระอรหันต์ทั้งหลายท่านไม่มีกุศลจิต ไม่มีอกุศลจิต แต่ท่านมีกิริยาจิต มีการเดิน การยืน การนั่ง การคิด การกระทำกิจต่างๆ ตามการสั่งสมของแต่ละท่านว่า ท่านสะสมมาอย่างไร คือ ขณะที่ชวนวิถีจิตเกิด ถ้ายกเว้นโลกุตตรกุศลก่อน ก็สั่งสม นี่ก็คงจะสรุปได้

ผู้ฟัง แต่สักครู่นี้ปัญหาของพระคุณเจ้าที่ว่า เมื่อไรจิตจึงจะหยุดการสั่งสม ขอท่านอาจารย์ช่วยเน้น

ท่านอาจารย์ เวลาที่ไม่ใช่ชวนจิต แล้วก็เว้นจิตที่กล่าวถึงแล้วพวกนี้ เพราะว่าท่านยังไม่ปรินิพพาน ถ้าปรินิพพานแล้วก็ไม่มีจิตเกิดอีก