ท่องเที่ยวไปใน ๖ โลก

ผู้ฟัง ดิฉันขอกลับมา อยากจะให้อาจารย์สุจินต์ช่วยอธิบายอีกนิดในเรื่องสังสารวัฏฏ์ คือ กิเลส กรรม วิบาก มันก็พอแล้ว ทำไมจะต้องมีสังสารวัฏฏ์ แล้วมี กิเลสวัฏฏ์ อะไรวัฏ ทั้ง ๓ วัฏ

ท่านอาจารย์ ก็คิดถึงขณะจิตทีละขณะ จะเข้าใจชัด หมายความว่า จิตเกิดขึ้นขณะหนึ่งเห็น แล้วก็ขณะต่อไปก็อาจจะเป็นได้ยิน ก็วนเวียนอยู่ ๖ ทาง ท่องเที่ยว เพราะเหตุว่าจิตไม่ได้เกิดอยู่ที่เดียว แล้วก็ไม่ได้รู้อารมณ์เดียว เมื่อมีปัจจัยที่จะให้จิตเห็นเกิดขึ้น จิตเห็นก็เกิดขึ้นเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตาแล้วดับ เมื่อมีปัจจัยที่จะให้ได้ยินเสียง จิตได้ยินก็เกิดขึ้นได้ยินเสียง เพราะฉะนั้นสำหรับในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ในกามาวจรภูมิ ก็จิตก็ วนเวียนไปในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ หมุนไปเรื่อยๆ

ผู้ฟัง เพราะฉะนั้นท่านถึงได้กำหนดไว้ว่า สังสารวัฏฏ์ มันมีกิเลสวัฏฏ์ กรรมวัฏฏ์ วิบากวัฏฏ์

ท่านอาจารย์ ก็เป็นเรื่องของจิตที่เกิดขึ้นรู้อารมณ์

ผู้ฟัง มันก็เหมือนกับเราจะพูดคำว่า กิเลส กรรม วิบาก ก็เหมือนกัน

ท่านอาจารย์ ถ้าไม่มีจิตเกิดขึ้นก็ไม่มีอะไรทั้งหมด กิเลสวัฏฏ์ก็ไม่มี กรรมวัฏฏ์ก็ไม่มี วิปากวัฏฏ์ก็ไม่มี แต่เพราะเหตุว่ามีจิตเกิดขึ้น แล้วเมื่อเกิดแล้วก็มีกิเลสซึ่งทำให้เกิดกรรม กรรมก็เป็นเหตุให้เกิดวิบากจิต