รู้ยิ่งคืออย่างไร

ท่านอาจารย์ เข้าใจก่อน บางทีอ่านแล้วเหมือนเข้าใจ เข้าใจหมดหรือเปล่า หรือเพียงแต่ผ่านๆ แล้วความเข้าใจยังน้อยมาก เช่น ธรรมที่ควรรู้ยิ่งขณะนี้ จักขุปสาทมีแน่ๆ ในขณะที่กำลังเห็น รู้ยิ่งได้อย่างไร เห็นไหมคะ ก็ต้องฟังจนกระทั่งเข้าใจว่า มีก่อน มีแล้วปรากฏหรือเปล่า ถ้าไม่ปรากฏจะรู้ยิ่งได้ไหม ในเมื่อขณะนี้มีสิ่งที่ปรากฏให้เห็น ทั้งๆ ที่จิตเกิดขึ้นเห็น ก็ยังไม่ได้รู้ลักษณะของจิตที่เห็น และตา จักขุปสาทก็มี แต่ก็ไม่ได้ปรากฏ

เพราะฉะนั้น แม้แต่เพียงสิ่งที่ปรากฏ ค่อยๆ รู้หรือยัง ยังไม่ต้องไปถึงการรู้ยิ่ง เพราะเหตุว่าจะรู้ยิ่งก็ต่อเมื่อค่อยๆ รู้ขึ้น แต่จะรู้ยิ่งทันทีโดยไม่เข้าใจลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้เป็นไปไม่ได้เลย

เพราะฉะนั้น เพียงเดี๋ยวนี้เองสิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ นี่ยังไม่ใช่รู้ยิ่ง แต่เข้าใจถูกต้องหรือเปล่า ถูกไหมคะ หรือไม่ถูก

นี่คือความมั่นคง ถูกแน่นอน เพราะเหตุว่าเพียงปรากฏให้เห็นเท่านั้นเอง รู้ยิ่งหรือยัง ยัง เพราะฉะนั้น จนกว่าการฟังเข้าใจขึ้นจนเริ่มเข้าใจได้ว่า คลายการยึดถือ เพราะเข้าใจจริงๆ เพิ่มขึ้นว่า เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้

เพราะฉะนั้น ก็เป็นผู้ที่ตรงว่า วันนี้ได้ยินอย่างนี้ ไม่ทราบกี่ครั้งแล้ว แต่ก็ยังเป็นคนนั้นคนนี้อยู่ หรือว่าบางขณะไม่ต้องตั้งอกตั้งใจอยากจะรู้หรืออะไรเลย แต่เพราะอาศัยการฟังแล้วฟังอีก เข้าใจ ก็เริ่มเข้าใจ แม้ไม่ต้องพูดเป็นคำ แต่ก็เข้าใจว่าเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ ถ้าจะคิดนึกก็ไม่ห้าม ใช่ไหมคะ ห้ามธรรมอะไรไม่ได้เลย เพราะว่าเกิดแล้วตามเหตุตามปัจจัย วันนี้คิดบ้างไหมเวลาที่ไม่ได้ฟัง และกำลังเห็นว่า เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ ยังไม่มีแม้แต่แนวทางที่จะทำให้รู้ยิ่งในสิ่งที่ปรากฏ

เพราะฉะนั้น ก็จะรู้ยิ่งจริงๆ ก็ต่อเมื่อเข้าใจเพิ่มขึ้น แล้วจะรู้ได้ว่า นานไหม หรือว่ายังน้อยมาก แต่ก็เป็นสิ่งที่ควรรู้ยิ่งนั่นเอง เพราะเริ่มรู้แล้วในขั้นการฟัง เริ่มรู้แล้วว่าเป็นสิ่งที่ควรรู้ยิ่ง แต่ก็ยังไม่รู้

เพราะฉะนั้น เวลาถามว่า รู้หรือยัง ก็ตอบว่ายัง แต่ก็ยังรู้ว่า ยังเพราะอะไร เพราะเพียงเริ่มรู้ว่า เป็นสิ่งที่ควรรู้ยิ่ง ยังไม่ถึงกาลที่ขณะนั้นรู้ เริ่มรู้ว่า เป็นแต่เพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ ถ้าเป็นอย่างนั้นทีละเล็กทีละน้อย ก็จะรู้หนทางว่า การคลายความที่เคยเข้าใจ ยึดถือสภาพธรรมที่ปรากฏว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง ก็เริ่มจะรู้ว่า เที่ยงไม่ได้แน่นอน เพราะว่าเป็นแต่เพียงสิ่งที่ปรากฏให้เห็น

เพราะฉะนั้น ธรรมทั้งหมดที่ได้ฟัง ไม่ใช่เราจะไปจับให้ปัญญามาเกิดตรงนี้มากๆ วันนั้นวันนี้ แต่สังขารขันธ์ ธรรมทั้งหมดค่อยๆ ปรุงแต่ง แม้แต่ความคิดจากขณะหนึ่งไปอีกขณะหนึ่ง หรือความเข้าใจจากขณะหนึ่งไปอีกขณะหนึ่ง โดยไม่มีใครสามารถรู้หรือสังเกต หรือประจักษ์อย่างแจ่มแจ้งทันทีได้ แต่ก็เริ่มรู้ว่า ค่อยๆ เข้าใจเท่านั้นเอง แล้วไม่ห่วงใย ไม่มีโลภะเข้ามาแทรกคั่นที่อยากจะรู้ให้เร็วกว่านี้ มากกว่านี้ จนกระทั่งทำอย่างไรจึงจะรู้อย่างนี้ ซึ่งนั่นก็เป็นสิ่งซึ่งเป็นไปไม่ได้เลย เพราะเหตุว่าทั้งหมดเป็นเรื่องละ

เพราะฉะนั้น วันนี้ละความไม่รู้บ้างไหม เพราะฟังเข้าใจ แต่ถ้ายังคงไม่รู้เหมือนเดิม ก็รู้ด้วยตัวเองอีก ก็ยังเท่าเดิม แต่การฟังก็สามารถทำให้เข้าใจในสิ่งที่ได้ฟังเพิ่มขึ้นอีกในสิ่งที่ควรรู้ยิ่ง

อ.ประเชิญ เพราะฉะนั้น คำว่า รู้ยิ่ง ก็เป็นความรู้ที่ไม่ธรรมดา แต่ว่าจะถึงขั้นนั้นก็ต้องเริ่มด้วยการฟัง

ท่านอาจารย์ ถูกต้องค่ะ

อ.ประเชิญ แล้วก็ค่อยๆ เป็นลำดับขึ้น

ท่านอาจารย์ ค่อยๆ ละความไม่รู้ แล้วจะรู้ว่า ไม่รู้แค่ไหน มากมายแค่ไหน ทั้งทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ เพียงฟัง กี่พระสูตรแล้วก็ไม่ทราบ แล้วก็ลืม แต่สิ่งที่ได้ฟังแล้วเข้าใจก็ยังคงสะสมอยู่ในจิต ทำให้เวลาฟังอีกก็เข้าใจขึ้นอีกๆ