ไม่คำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว

ฟังเรื่องเห็น ฟังแล้ว แล้วก็กำลังเห็นด้วย แต่เห็นขณะนี้ก็เกิดแล้วดับแล้ว ไม่ใช่เห็นเมื่อกี้นี้ เมื่อวานนี้ เพราะฉะนั้น จะเห็นได้ว่าเพราะสภาพธรรมเกิดดับเร็วมาก ไม่ต้องหวังว่าจะรู้ธรรมไหน แต่เริ่มฟังแล้วเข้าใจความจริงว่า สิ่งที่มีจริงไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร ใครก็ไม่สามารถทำให้เกิดขึ้นได้ และเมื่อเกิดแล้วก็ไม่มีใครสามารถยับยั้งไม่ให้ดับไป ก็เป็นชีวิตธรรมดา ทุกภพ ทุกชาติ ทุกวัน ทุกขณะ

เพราะฉะนั้น แม้แต่คำที่ได้ยินได้ฟัง ความลึกซึ้งมีมาก เช่น ไม่คำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว ธรรมดาใช่ไหมคะ ไม่ต้องไปคิดถึงเรื่องอดีตเก่าแก่หลายปีมาแล้ว ไม่กังวลหรือคิดถึงสิ่งที่ยังไม่มาถึง ก็ยังไม่เกิด และเวลาเกิดจะเป็นอย่างที่คิดหรือ เป็นไปไม่ได้เลย สิ่งใดจะเกิดขึ้น สิ่งนั้นต้องมีเหตุปัจจัยที่ควรแก่การที่สิ่งนั้นจะเกิดขึ้นเป็นอย่างนั้น ไม่เป็นอย่างอื่น ถ้าเข้าใจอย่างนี้จริงๆ แม้แต่เรื่องชีวิตประจำวัน จะเดือดร้อนไหมคะ สิ่งที่ผ่านไปแล้ว หมดแล้ว และสิ่งที่ยังไม่มาถึง ก็ไม่ใช่สิ่งที่กำลังปรากฏ นี่เพียงแต่ชีวิตประจำวัน แต่ลึกซึ้งยิ่งกว่านั้น ก็คือขณะใดก็ตามที่ฟังจนกระทั่งเข้าใจเรื่องสภาพธรรม แล้วสามารถเกิดเริ่มเข้าใจลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ จะรู้ได้เลยว่า ขณะนั้นที่กำลังเริ่มเข้าใจลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ไม่มีสิ่งอื่นที่ล่วงแล้ว และไม่มีสิ่งที่ยังไม่มาถึง

เพราะฉะนั้น คำนั้นก็จะเป็นคำที่ป้องกัน ไม่ให้ตกไปด้วยกำลังของโลภะ ที่อยากให้สิ่งนั้นเป็นอย่างอื่น อยากให้เข้าใจสิ่งนั้นทันทีเดี๋ยวนี้ ซึ่งเป็นไปไม่ได้ เพราะเหตุว่าสิ่งที่กำลังปรากฏปรากฏตามความเป็นจริงว่า ไม่รู้คืออย่างนี้ แล้วเวลาเข้าใจเพิ่มขึ้น สิ่งที่ปรากฏก็ปรากฏตามความเป็นจริงว่า รู้ขึ้น ค่อยๆ รู้ขึ้นเป็นอย่างนี้ จนกระทั่งถึงขณะที่สภาพธรรมปรากฏตามความเป็นจริง สามารถรู้ว่า ตรงตามที่ได้ฟังทุกอย่าง ไม่ต่างกันเลย นี่คือปริยัติ ปฏิปัตติ และปฏิเวธ

เพราะฉะนั้น ปริยัติ คือความรอบรู้ในพระธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดง ซึ่งต้องสอดคล้องกันทั้งหมด เช่น ขณะนี้สิ่งที่มีจริงๆ จะให้ไม่มีไม่ได้ เพราะเกิดแล้ว ภาษาบาลีใช้คำว่า “ธรรม” แต่ภาษาไทยที่เข้าใจได้คือ สิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้ จะไม่ให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้ เพราะเกิดแล้ว นี่คือความหมายของธรรม สิ่งที่มีจริง ไม่ใช่ของใคร ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร ไม่มีใครสามารถบังคับบัญชาได้เลย

ทุกคำถ้าเข้าใจละเอียดลึกซึ้งขึ้น จะเห็นได้ว่า ทำไมกล่าวถึง ไม่คำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว เพราะขณะนี้มีธรรมที่สติระลึกเริ่มเข้าใจ เห็นไหมคะ เพิ่มความหมายขึ้น ขณะนี้มีสิ่งที่กำลังปรากฏเป็นของธรรมดา แต่ความไม่รู้ก็ยังไม่รู้เป็นธรรมดา แต่เมื่อเข้าใจเพิ่มขึ้นจากการฟัง เริ่มเข้าใจว่า สิ่งที่มีจริงขณะนี้เป็นจริงอย่างที่กำลังเป็น แม้ยังไม่ถึงกาลที่จะรู้ลักษณะที่ละเอียดขึ้น แต่ก็รู้ว่าเป็นจริงๆ มีจริงๆ สิ่งนี้เป็นอย่างนี้ เปลี่ยนไม่ได้ และถ้าเข้าใจเพิ่มขึ้น ก็จะเข้าใจความหมายว่า ในขณะที่เริ่มรู้เฉพาะลักษณะนั้นในขณะนั้น สิ่งอื่นซึ่งยังไม่เกิด ก็ยังไม่มาถึง มีแต่เฉพาะสิ่งนั้น

เพราะฉะนั้น ความเข้าใจจะเพิ่มขึ้นจนสามารถละคลายความติดข้องเพียงคำที่ว่า “ไม่คำนึงถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว และสิ่งที่ยังไม่มาถึง” หมายความว่า ขณะนี้เริ่มรู้ลักษณะที่กำลังปรากฏ ตรงกันไหมคะในขณะนี้ก็เหมือนกัน สิ่งที่ล่วงไปแล้ว ก็หมดแล้ว สิ่งที่ยังไม่มาถึง ก็ยังไม่มาถึง แต่ไม่รู้สิ่งที่กำลังปรากฏ

เท่านี้เองค่ะ คือ ความต่างกัน เพราะฉะนั้น การฟังก็คือไม่พ้นจากสิ่งที่มีจริงที่ปรากฏ และเข้าใจขึ้นในความเป็นสิ่งที่มีจริง ซึ่งไม่ใช่ของใคร