ความเข้าใจที่ถูกต้องสำคัญกว่าชื่อ
ผู้ฟัง ที่ท่านอาจารย์กล่าวว่าโยนิโสกับอโยนิโสมันจะรวมกับจิตที่เป็นกุศลกับจิตที่เป็นอกุศลทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ด้วยหรือเปล่า
ท่านอาจารย์ โดยมากทุกคนอยากจะได้ชื่อเอาไปเรียกว่าเวลาที่วิบากจิตเกิดจะเรียกอะไร ถ้าเป็นอกุศลวิบากจะเรียกว่าอโยนิโสมนสิการ หรือเวลาที่เป็นอกุศลวิบากจะไปเรียกว่าอโยนิโสมนสิการได้ไหม อยากจะเรียกให้ถูก แต่ว่าตามความเป็นจริงเพียงแค่ความเข้าใจที่ถูกต้อง ว่าเวลาที่จิตเป็นอกุศลต่างกับขณะที่เป็นอกุศลวิบากหรือไม่ต่างต่าง และอกุศลวิบากก็เกิดเพราะกัมมปัจจัย ถ้าไม่มีกรรมเป็นปัจจัย อกุศลก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้นภาวะฐานะของอกุศลวิบากแค่ไหน จักขุวิญญาณแค่เห็น โสตวิญญาณแค่ได้ยิน ฆานวิญญาณแค่ได้กลิ่น ชิวหาวิญญาณแค่ลิ้มรส กายวิญญาณแค่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะก็แค่รู้สิ่งที่กำลังเป็นอารมณ์สืบต่อ สัมปฏิจฉันนะเกิดต่อจากทวิปัญจวิญญาณ สันตีรณะก็เป็นวิบากที่เกิดจากกรรมที่ทำให้มีอารมณ์นั้นสืบต่อจากสัมปฏิจฉันนะ เราจะต้องไปคิดถึงโยนิโส อโยนิโสมนสิการที่เกิดกับวิบากหรือเปล่าใช่ไหม ถ้าเรามีความเข้าใจจริงๆ ว่าวิบากก็แค่นั้น เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยโดยฐานะที่เป็นวิบากแล้วก็ดับไป ยังจะต้องไปพะวงว่าเรียกมนสิการที่เกิดกับอกุศลวิบากว่าอะไร จะไปเรียกมนสิการที่เกิดกับกุศลวิบากว่าอะไร เพราะโดยฐานะอย่างมหาวิบากซึ่งเป็นผลของมหากุศล หรือถ้ากล่าวโดยระดับของภูมิก็คือกามาวจรวิบากทำกิจปฏิสนธิ ขณะนั้นรู้ตัวหรือเปล่า ขณะที่จิตเกิดขึ้นทำกิจปฏิสนธิสืบต่อจากจุติของชาติก่อน แล้วยังไปห่วงว่าขณะนั้นเป็นโยนิโสมนสิการหรืออโยนิโสมนสิการ ในเมื่อจริงๆ แล้วเราสามารถที่จะเห็นความต่างของโยนิโส และอโยนิโส เมื่อเป็นกุศลจิต และอกุศลจิต
ที่มา ...