ทุกสิ่งเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย-เราอยู่ที่ไหน
เวลาที่มีเสียงกระทบ ก็แล้วแต่ว่า ถ้าถึงกาลที่กรรมของใครทำให้วิบากเกิด ก็จะทำให้เมื่อเสียงนั้นกระทบปสาท แล้วก็ภวังค์ไหว ก็จะเป็นปัจจัยให้ภวังค์ขณะต่อไปเป็นภวังคจิตขณะสุดท้าย คือภวังคุปัจเฉทะสิ้นสุดกระแสภวังค์ ต่อจากนั้นก็จะมีปัญจทวาราวัชชนะ ถ้าเป็นทางปัญจทวาร ถ้าทางหูจะใช้คำว่าโสตทวาราวัชชนะก็ได้ เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ตอนนี้เป็นกาลที่กรรมให้ผล ที่ต้องได้ยินเสียง ซึ่งขณะนั้นเกิดแล้วยังไม่ดับ ทั้งโสตปสาทด้วย แล้วก็เสียงด้วย คิดดู ไม่มีใครบังคับบัญชาเลย เล็กน้อยมากสั้นมาก แต่ถึงกาลที่กรรมจะทำให้จิตได้ยินเกิด จิตได้ยินก็เกิด และก็มีผู้สงสัยว่า เสียงดีๆ กับเสียงไม่ดี แล้วถึงเวลาที่กุศลวิบากจะได้ยินเสียงที่ดี วิบากนั้นไปทำให้เสียงที่ดีเกิด หรือยังไง จึงทำให้ได้ยินเสียงที่ดี บางคนที่ช่างคิดก็สงสัยอย่างนั้น คล้ายๆ กับว่าเมื่อผลของกรรมที่จะให้ผลเป็นกุศลวิบาก คือได้รับสิ่งที่ดี ก็เสมือนกับว่า กุศลวิบากของเราไปทำให้สิ่งที่ดีนั้นเกิดขึ้น แต่ความจริง ไม่ใช่ มีความที่ละเอียดกว่านั้นว่า
ถ้าเป็นรูป มีรูปซึ่งเกิดจากกรรม มีรูปซึ่งเกิดจากจิต มีรูปซึ่งเกิดจากอุตุ มีรูปซึ่งเกิดจากอาหาร แต่ว่าแต่ละขณะ
รูปใดเกิดเพราะกรรม รูปนั้นไม่ได้เกิดเพราะจิต ไม่ได้เกิดเพราะอุตุ ไม่ได้เกิดเพราะอาหาร
รูปใดที่เกิดจากอุตุ รูปนั้นไม่ได้เกิดจากกรรม ไม่ได้เกิดจากจิต ไม่ได้เกิดจากอาหาร
เป็นกลาปเล็กๆ ซึ่งเกิดเพราะเหตุปัจจัยแล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็ว เราอยู่ที่ไหน นี่คือการที่เราจะฟัง จนกระทั่งมีความเข้าใจที่มั่นคงว่า ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย เพราะฉะนั้นถ้าเป็นผลของกุศลกรรมซึ่งกุศลวิบากจะเกิด กรรมไม่ได้ทำให้รูปที่ดีเกิด แต่ว่าเวลาที่รูปที่ดีนั้นมีปัจจัยเกิด ถึงกาลที่กรรมจะให้ได้รู้สิ่งที่ดีนั้น ก็เป็นเหตุให้ เมื่อรูปนั้นกระทบ ภวังค์จึงไหว และก็ภวังคุปัจเฉทะจึงเกิด แต่ถ้าไม่ใช่กาลที่จะได้ยินเสียงนั้นที่ดี คนนั้นก็ไม่มีทาง รูปนั้นก็เกิดดับไปอย่างรวดเร็ว
เพราะฉะนั้น ก็แสดงให้เห็นว่า รูปก็เกิดจากสมุฏฐานของรูปไป ใครจะรู้หรือไม่รู้ก็ตาม แต่ว่าเมื่อถึงกาลที่กรรมจะทำให้วิบากประเภทใดเกิด ก็จะทำให้ภวังค์ไหว และก็เป็นวิถีจิตเกิดขึ้น แล้วก็ได้ยินสิ่งที่น่าพอใจ เพราะเหตุว่า ขณะนั้นกุศลกรรมเป็นปัจจัยให้กุศลวิบากเกิดขึ้นได้ยินเสียงที่ดี และก็ดับ เท่านี้เอง
ที่มา ...