แล้วแต่แต่ละขณะจิต

ผู้ฟัง ขออนุญาตครับ อย่างกรณีพวกเราที่มาฟังธรรม เรียนธรรม ถือว่ามีโลภะหรือเปล่า

ท่านอาจารย์ ขณะไหน ต้องพูดเป็นขณะจิต

ผู้ฟัง ปัจจุบัน

ท่านอาจารย์ คือถ้าศึกษาธรรมแล้วจะทราบว่า ปรมัตถธรรม ได้แก่ จิต เจตสิก รูป เพราะฉะนั้น พูดโดยนัยของปรมัตถธรรม ไม่มีคนเลย มีแต่จิตขณะหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นเป็นอะไร ขณะใดที่จิตเป็นกุศลเกิดขึ้น ขณะนั้นไม่ใช่อกุศล ขณะใดที่อกุศลเกิดขึ้น ขณะนั้นไม่ใช่กุศล เพราะฉะนั้น จะบอกไม่ได้เลย กำลังนั่งอยู่อย่างนี้ มีวิบากจิต คือ เห็น ได้ยินแล้วก็ขณะที่กำลังฟัง แล้วแต่ว่าพอได้ยินเสียงแล้ว มีความเข้าใจเกิดขึ้นไหม ถ้ามีความเข้าใจเกิดขึ้น ขณะนั้นก็ไม่ใช่เรา แต่เป็นสภาพของกุศลจิตที่เกิดร่วมกับปัญญาเจตสิก แต่ว่าเวลาที่ได้ยินเสียงแล้วเกิดนึกถึงเรื่องอื่น เป็นอกุศลจิตได้ไหม ก็ย่อมได้ นี่ก็แสดงให้เห็นว่า จะถามว่ากำลังนั่งอยู่เดี๋ยวนี้ เป็นกุศลหรือเปล่า หรือว่ามีอกุศลมากน้อยเท่าไร ก็แล้วแต่ๆ ละขณะจิต