ก่อนตายมีอกุศลจิตเกิดขึ้น ก็ไปอบาย
ผู้ฟัง สมมติว่าก่อนจุติ มีความโลภบ้าง ความโกรธบ้าง ความหลงบ้าง นี้จะทำให้ปฏิสนธิเป็นสัตว์อื่นที่ไม่ใช่มนุษย์หรือเปล่า
ท่านอาจารย์ แล้วแต่กรรม กรรมนั้นจะให้ผลทำให้ปฏิสนธิในอบายภูมิ หรือว่าให้ผลปฏิสนธิในสุคติภูมิ ถ้าเป็นผลของอกุศล ก็จะทำให้เกิดในอบายภูมิ ๔ คือเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน หรือว่าเกิดในนรก เกิดเป็นเปรต เกิดเป็นอสุรกาย ถ้าเป็นผลของกุศล ความประณีตก็ตามลำดับ เกิดเป็นมนุษย์ หรือว่าเกิดเป็นเทพในสวรรค์ แต่ว่าถ้าเป็นกุศลที่สงบประณีตถึงระดับขั้นของฌาณ ก็จะทำให้เกิดเป็นพรหมบุคคลได้ แต่ก็สะสมสืบต่อ
คุณวิจิตรเคยเลี้ยงสัตว์ไหม
ผู้ฟัง เมื่อก่อนเคยเลี้ยงนก แต่ตอนนี้ก็ไม่ได้เลี้ยงแล้ว เป็นเพียงแต่นกพเนจร ก็ให้อาหารบ้าง เคยเลี้ยงสุนัข บางทีก็เอาเศษอาหารจากที่ทำงานไปแจกจ่ายให้สุนัขในซอย
ท่านอาจารย์ แล้วสุนัขที่กินอาหารนิสัยเหมือนกันไหม
ผู้ฟัง ก็ไม่เหมือน
ท่านอาจารย์ ทำไมไม่เหมือนกัน
ผู้ฟัง ก็คนละตัว
ท่านอาจารย์ ก็คนละตัว เพราะฉะนั้นคนเราก็เหมือนกัน ใช่ไหม เกิดเป็นคนก็ไม่เหมือนกัน เป็นคนละคน ตามการสะสม จะไปเกิดที่ไหนอย่างไร ก็มีการสะสมซึ่งสืบต่อติดตามไปได้
ผู้ฟัง ก่อนตายเขามีแต่กุศลไว้เยอะเหมือนกัน แต่ว่าตอนจะตายอกุศลจิตเกิดขึ้น นี้จะมีผลให้ถึงกับขนาดไปปฏิสนธิในอบายหรือเปล่า
ท่านอาจารย์ แน่นอน ถึงแม้ว่าจะได้กระทำบุญมาแล้วมาก แต่ว่าถ้าขณะจิตที่เกิดก่อนจุติ คือขณะตาย เป็นอกุศลๆ นั้นก็เป็นปัจจัยให้ปฏิสนธิจิตด้วยอกุศลวิบากซึ่งเป็นผลของอกุศลในอบายภูมิ
ผู้ฟัง มันจะไม่มีตกหล่นหายไปบ้างหรือ
ท่านอาจารย์ หายไปได้ยังไง ในเมื่อจิตเป็นสภาพที่เป็นนามธรรม แล้วก็มีเจตสิกเกิดร่วมด้วย ไม่ใช่สถานที่ๆ จะไปเก็บอะไรไว้เลย แต่เป็นนามธาตุซึ่งเกิดร่วมกัน เพราะฉะนั้นเวลาที่จิต เจตสิกดับไปแล้วก็จริง ก็เป็นอนันตรปัจจัยทำให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อ ตามการสะสมเรื่อยๆ
ผู้ฟัง ที่ผมบอกว่าหายไป หมายถึงลืมไป
ท่านอาจารย์ ลืมก็ลืม แต่ไม่หาย ถ้าคิดว่าเป็นสถานที่อาจจะคิดว่าหลุดไป กระเด็นไป หายไป แต่จิตไม่ใช่สถานที่ ไม่มีรูปใดๆ เลย แต่เป็นนามธาตุซึ่งมีเจตสิกเกิดร่วมด้วย
ที่มา ...