ลึกซึ้งเพราะเห็นได้ยาก

อ.อรรณพ ลึกซึ้งเพราะเห็นได้ยาก สิ่งที่มีที่กำลังปรากฏกับสิ่งที่ไม่ได้ปรากฏในขณะนี้ อะไรกำลังปรากฏความเป็นจริง แต่แม้กำลังปรากฏให้รู้ความจริงในขณะนี้ ก็ไม่ได้รู้ตามความเป็นจริงเลย จึงลึกซึ้งเพราะเห็นได้ยาก ซึ่งก็คืออริยสัจที่ ๑ และ ๒ ได้แก่ทุกข์ และเหตุแห่งทุกข์

จากการสนทนาพื้นฐานพระอภิธรรมที่ มศพ. ๒๐ พ.ค. ๒๕๕๕

ท่านอาจารย์ ธรรมกำลังเกิดดับ เห็นไหมคะ ไม่เห็น เพราะอะไร ทุกคำเป็นคำจริง เพราะฉะนั้น การศึกษาธรรมต้องเป็นผู้ตรง จริง และมั่นคง แม้แต่คำว่า “จริง” จะหาว่าอะไรจริง เห็นไหมคะ สิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้ที่กำลังปรากฏ จริงหรือเปล่า และสิ่งที่ไม่ได้ปรากฏขณะนี้จริงหรือเปล่า เพราะไม่ได้ปรากฏ เพราะฉะนั้น อะไรจริงกว่า สิ่งที่มีจริงๆ ขณะนี้ที่กำลังปรากฏกับสิ่งที่ไม่ได้ปรากฏว่ามีในขณะนี้

เพราะฉะนั้น แม้แต่คำว่า “จริง” และเป็นผู้แสวงหาความจริง ก็ต้องความจริงของสิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏจริงๆ

เมื่อวานนี้ก็ได้พูดถึงเรื่องพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งเปรียบเหมือนแสงสว่าง เพราะฉะนั้น ใครก็ตามที่เกิดมายังไม่ได้ฟังพระธรรมเลย รู้จักอะไรบ้าง จะไม่รู้จักอะไรเลยสักอย่างเดียว แม้สิ่งที่กำลังปรากฏ

เพราะฉะนั้น ถ้าเปรียบเทียบก่อนฟังพระธรรมกับฟังพระธรรมแล้ว ต้องมีความต่างกัน คือ ก่อนฟังพระธรรมเหมือนรู้จักทุกสิ่งทุกอย่าง แต่ว่าคืออะไร ตอบไม่ได้เลยสักอย่างเดียว ถ้าลงไปถึงว่าคืออะไร อย่างสิ่งที่มีจริงคืออะไร ทุกอย่างต้องตั้งต้นที่คืออะไร จึงจะรู้ว่า สิ่งนั้นเป็นจริงอย่างนั้นหรือเปล่า ถ้ายังไม่คืออะไร ก็อริยสัจ ๔ ทุกขอริยสัจจะ สมุทัยอริยสัจจะ เห็นยาก ลึกซึ้ง เห็นไหมคะ ลึกซึ้งจึงเห็นยาก ก็ไม่รู้ว่าลึกอย่างไร ทุกขอริยสัจจะ บางคนก็บอกแต่เพียงว่า เกิดมาก็เป็นทุกข์ เดี๋ยวทุกข์นั่น เดี๋ยวทุกข์นี่ แต่ตามความเป็นจริงพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทุกพระองค์ที่ทรงเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะทรงตรัสรู้ความจริงถึงที่สุดเหมือนกันทุกพระองค์ เพราะความจริงถึงที่สุดแล้วจะเปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไม่ได้

ด้วยเหตุนี้แม้แต่ไม่เคยเข้าใจธรรม ไม่เคยได้ฟัง แล้วเริ่มได้ยินได้ฟัง แล้วเข้าใจขึ้นก็ต่างกับก่อน

เพราะฉะนั้น ในความมืดสนิทซึ่งไม่รู้ว่า เกิดแล้วก็ต้องเป็นไปแล้วต้องตาย แล้วไม่เหลืออะไรอีกเลย แล้วทำอะไร อย่างที่บางคนใช้คำว่า “บ้าๆ บอๆ ” ตลอดชีวิตเลยก็ได้ เพราะไม่รู้ จะทำดีได้อย่างไร แต่ตามความเป็นจริงทุกอย่างก็ต้องค่อยๆ ศึกษาโดยละเอียด แล้วค่อยๆ เข้าใจขึ้น

เพราะฉะนั้น ทุกขอริยสัจจะกับสมุทัยอริยสัจจะ ก็ไม่มีข้อสงสัยแล้วใช่ไหมคะ