ขณะนี้มีธรรมไหม อยู่ที่ไหน มีจริงๆ หรือเปล่า

สนทนาธรรมที่สหรัฐอเมริกา ๑๘๒

ท่านอาจารย์ ขณะนี้มีธรรมไหมคะ

ผู้ฟัง ขณะนี้หรือคะ มีค่ะ

ท่านอาจารย์ อยู่ที่ไหน

ผู้ฟัง คือตอนนี้ก็มีทั้งเสียง หมายถึงไม่มีรูป มีแต่เสียง

ท่านอาจารย์ เสียงเป็นรูปค่ะ

ผู้ฟัง คือรูปธรรม

ท่านอาจารย์ เสียงเป็นรูปธรรม คือตอนนี้เราต้องเข้าใจใหม่หมดเลย มีสภาพธรรมนี่แน่นอน แล้วสภาพธรรมที่มีแต่ก่อนเคยเป็นเราหมดเลย แต่จากการตรัสรู้ พระธรรมที่ทรงแสดงเป็นความจริงตั้งแต่คำแรกจนถึงคำสุดท้าย จะไม่เปลี่ยนเลย ถ้าคนที่ไม่ตรัสรู้ พูดแล้วก็ยังเปลี่ยนได้ พิจารณาไปพิจารณามาก็คงจะไม่ใช่อย่างนี้ คงจะเป็นอย่างนั้น แต่การตรัสรู้ไม่ใช่อย่างนั้นเลย ไมใช่เพียงแค่คิด แต่สามารถประจักษ์ลักษณะแท้จริงของสิ่งที่มีโดยตลอด โดยถี่ถ้วน

ถ้าศึกษาในพระไตรปิฎกทั้ง ๓ ปิฎก จะเห็นว่าทรงแสดงเรื่องของสภาพธรรมโดยละเอียดมาก เป็นเรื่องของสิ่งที่มีจริงทั้งหมด ซึ่งคนที่ไม่ได้ตรัสรู้หรือไม่ได้ฟังธรรม จะต้องยึดถือสภาพนั้นๆ ว่า เป็นเรา นั่นคืออวิชชา ความไม่รู้

เพราะฉะนั้น ทุกคำที่มีที่ได้ยินเป็นสภาพธรรมทั้งหมด ขณะนี้มีธรรมซึ่งไม่ใช่สภาพรู้เลย แต่ถ้าโลกนี้หรือสากลจักรวาล มีแต่รูปธรรม เช่น ฝนจะตก น้ำจะท่วม ไฟจะไหม้ แต่ไม่มีใครไปรู้ไปเห็นเลย ไม่มีธาตุรู้เลย ก็ไม่เดือดร้อน ถ้ามีแต่เพียงรูปธรรม แต่ความจริงไม่ได้มีแต่รูปธรรม ยังมีธรรมอีกอย่างหนึ่งซึ่งน่าอัศจรรย์มาก เป็นสภาพธรรมที่มองไม่เห็นเลย เพราะเหตุว่าไม่มีรูปร่าง ไม่มีสีสัน ไม่มีเสียง ไม่มีกลิ่น แต่ทันทีที่มีเหตุปัจจัย สภาพธรรมนี้เกิดขึ้น สามารถที่จะเห็น สามารถที่จะได้ยิน สามารถที่จะได้กลิ่น สามารถที่จะลิ้มรส สามารถที่จะรู้สิ่งที่กำลังกระทบสัมผัสกาย สามารถที่จะคิดนึกได้

มีจริงๆ หรือเปล่าคะ สภาพนี้มีจริง ต่างจากรูปธรรม ใช่ไหมคะ เพราะว่ารูปธรรมไม่รู้อะไรเลยทั้งสิ้น แต่ธาตุชนิดนี้ต้องรู้ ถ้าธาตุชนิดนี้เกิดแล้วไม่รู้ไม่ได้ ต้องรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใดเสมอ

เพราะฉะนั้น จึงมีธรรม ๒ อย่าง คือ นามธรรมกับรูปธรรม ถ้าแยกออกเป็นประเภทใหญ่ๆ จะเป็น ๒ อย่าง คือ นามธรรมกับรูปธรรม

สิ่งที่มีชีวิตที่เราเรียกว่าสัตว์ บุคคล จะเป็นนก หนู ปู ปลา หรือว่าจะเป็นมนุษย์ หรือจะเป็นเทวดา หรือว่าจะเป็นพรหม หรือรูปพรหม ต้องมีนามธรรม และรูปธรรม ในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ที่เราใช้คำว่าขันธ์ ๕ ไม่ทราบที่นี้ก็คงสวด

ผู้ฟัง ทั้งหมดนี้สวด

ท่านอาจารย์ ขันธ์ ๕ มีอะไรบ้างคะ ขันธ์ ๕ ต้องเคยได้ยินแน่นอน

ผู้ฟัง เคยได้ยินคะ จำไม่ได้

ท่านอาจารย์ จำไม่ได้ เพราะฉะนั้น การศึกษาธรรม การฟัง ประโยชน์ของการฟังคือ เราเริ่มคิดตามที่ได้ฟัง แล้วก็พิจารณาจนกระทั่งเป็นปัญญา ความเข้าใจของเราเอง ประโยชน์ของการฟังอยู่ตรงนี้ การที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรม ประโยชน์เพื่อให้ผู้ฟังเกิดปัญญาของตัวเอง เพราะว่าถ้าไม่มีปัญญาของตัวเอง อย่างไรๆ ก็ไม่รู้แจ้งอริยสัจจธรรม ที่เราเคยใช้หรือได้ยินบ่อยๆ อริยสัจจธรรม ต้องเป็นปัญญา จึงจะสามารถรู้แจ้งได้