ไม่มีอะไรเหลือ

ได้ฟังมามากแล้ว แต่ที่ไม่ลืม ยังเข้าใจมั่นคงคืออะไร คือไม่ลืมว่า เมื่อกี้นี้ทั้งหมดหมดแล้ว ไม่มีเหลือไม่มีอะไรเหลือเลยสักนิดเดียว ไม่ว่าจะเป็นเห็น หรือได้ยิน หรือคิดนึก ก็เกิดแล้วดับไป แม้ในขณะนี้ก็เป็นอย่างนี้ ที่ไม่ลืมเลย คือ เป็นธรรม ไม่ใช่ใครคนหนึ่งคนใดที่เที่ยง แต่เป็นสิ่งที่มีปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป

เพราะฉะนั้น ถ้าเข้าใจอย่างนี้ก็สามารถคลายการยึดถือสภาพธรรมว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง แต่เพียงไม่กี่ครั้งเท่านั้นไม่พอ แม้แต่ขณะนี้ เมื่อกี้หมดแล้วก็จริง แต่ก็มีสภาพธรรมที่เกิดดับสืบต่อ เพราะฉะนั้น ขณะนี้เห็นอะไร เห็นไหมคะ ทุกคนกำลังเห็น และที่ฟังมาแล้วทั้งหมดก็ไม่ลืม เห็นนิมิตของสิ่งที่มีจริงๆ ที่ปรากฏให้เห็นได้ จำได้ไหม หรือว่าเดี๋ยวก็ลืมอีก ไม่ว่าที่ไหน อาจจะอีกไม่นานได้รับประทานเย็น อาหารหลายอย่าง เห็นสิ่งที่เป็นนิมิตของสิ่งที่เพียงปรากฏให้เห็นได้ แม้แต่เพียงสักครู่เดียวที่ท่านกล่าวว่า แม้เพียงช้างกระดิกหู งูแลบลิ้น หรืออะไรก็สุดแต่จะเปรียบให้เห็นว่า สั้นมาก เล็กน้อยมาก ก็ไม่ลืม เพียงนิดเดียว เพียงเห็นสิ่งที่เป็นนิมิตของสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ ถูกต้องไหม นิมิตของสิ่งที่เพียงปรากฏให้เห็นได้ แสดงว่า สิ่งที่ปรากฏให้เห็นดับแล้ว ดับหมดเลย ทีละหนึ่ง ที่ละเอียดมาก แต่ก็เกิดดับสืบต่อจนเหมือนนิมิตนั้นยังอยู่ แต่ว่านิมิตเป็นเพียงนิมิตของสิ่งที่เกิดดับสืบต่อ ก็ต้องเข้าใจให้ถูกต้องว่า แม้ว่าสิ่งที่ปรากฏเป็นนิมิตของสิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ก็จริง ก็สามารถเริ่มเข้าใจได้ เช่น เห็นขณะนี้ ไม่ใช่เมื่อกี้นี้เลย และก็ไม่ใช่เมื่อกี้นี้อีกตลอดเวลา แต่ก็สืบต่อจนปรากฏให้เข้าใจได้

ด้วยเหตุนี้ แม้ว่านิมิตเป็นนิมิตของสิ่งที่มีจริงที่เกิดดับ แต่ยังมีปรากฏให้เข้าใจได้ ฉันใด ขณะนี้ที่กำลังเห็น สิ่งที่ปรากฏทางตาก็เช่นเดียวกัน เป็นเพียงสิ่งที่มีจริงที่สามารถกระทบจักขุปสาท ถ้าไม่มีตา ก็ไม่มีอะไรกระทบกับรูปนี้ จิตเห็นก็เกิดไม่ได้ รูปนี้ก็ปรากฏไม่ได้ แต่ ณ บัดนี้รูปนี้ปรากฏอย่างนี้เลย ก็แสดงให้เห็นว่า มีรูปที่สามารถกระทบตาที่เกิดดับมากมายนับไม่ถ้วน ดับไปแล้ว หมดไปแล้ว ไม่เหลือเลย แต่แม้กระนั้นเมื่อนิมิตยังมีอยู่ ก็แสดงว่า สิ่งนั้นที่เกิดดับ แม้สิ่งหนึ่งดับไป ขณะต่อไปก็เกิดดับปรากฏให้เข้าใจได้

เพราะฉะนั้น แม้นิมิตเป็นนิมิตของสิ่งที่มีจริงที่ปรากฏให้เห็นได้ แต่ตราบใดที่ยังปรากฏก็เป็นสิ่งที่ทำให้สามารถเริ่มเข้าใจสภาพธรรมที่เป็นอย่างนั้นๆ ได้ เช่น ในขณะนี้จิตเห็นหลายขณะเลย ปรากฏว่าเห็นยังมี ปรากฏให้เข้าใจได้ว่า เห็นก็คือเดี๋ยวนี้แหละที่กำลังเห็น ก็เป็นธรรมอย่างหนึ่ง เวลาที่เสียงปรากฏ ดับแล้วทั้งเสียง และได้ยินที่ดับไป แต่ก็มีได้ยิน และเสียง ทำให้ปรากฏเป็นนิมิตที่สามารถเข้าใจได้ว่า ได้ยินกำลังรู้เสียงที่กำลังปรากฏ

นี่คือถ้าลืมก็คือต้องฟังอีก ชาติก่อนฟังมามาเท่าไร ชาตินี้ก็ต้องฟังอีก แล้วชาตินี้ลืมๆ ๆ แล้วชาติหน้าก็ฟังอีก จนกระทั่งเข้าใจอีก จนกระทั่งเข้าใจจริงๆ ว่า ความจริงที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงอนุเคราะห์สัตว์โลกให้เข้าใจสิ่งที่มีจริง ตราบใดที่ใครยังไม่เข้าใจ แต่มีโอกาสได้ยินได้ฟัง ความจริงนี้ไม่เปลี่ยน แต่จะต้องมั่นคงขึ้นว่า ขณะนี้ไม่มีอะไรเหลือเลย เพียงนิมิตของสิ่งนั้นที่ยังเหลือว่า ยังมีเท่านั้นเอง