เกิดขึ้นเพราะถูกปรุงแต่ง

ขณะนี้สิ่งที่มีจริง แล้วรู้ว่า อะไรจริง แล้วถ้าไม่เกิดไม่มี เพราะฉะนั้น การที่สิ่งหนึ่งสิ่งใดจะเกิดขึ้นได้ ไม่ใช่นึกอยากให้เกิดก็เกิด หรืออยู่ดีๆ ก็ลอยมาเกิดอย่างนี้ แต่ต้องมีปัจจัยที่ทำให้สิ่งนั้นปรากฏเป็นอย่างนั้น เช่นขณะนี้ทีนี้มีดอกไม้มีดอกบัวสัตตบงกช สวยจริงๆ ทุกคนก็คงทราบว่า ดอกบัวบานจะต้องสวยกว่าดอกบัวที่ยังไม่บาน ดอกบัวที่ยังไม่บาน ไม่รู้ว่ามีอะไรอยู่บ้าง แต่พอบานจะเห็นกลีบ และเห็นเกสร และเห็นฝักบัวเล็กๆ ตรงกลางด้วย นี่คือสิ่งที่เกิดแล้ว แต่จะเกิดเป็นอย่างนี้ได้อย่างไร ถ้าไม่มีปัจจัยสิ่งที่ปรุงแต่ง ถ้ากระทบสัมผัสแข็ง ถ้าไม่มีแข็ง จะมีสิ่งที่ปรากฏกระทบให้เห็นเป็นสีชมพูไหม แล้วถ้ามีกลิ่นอ่อนๆ ถ้าไม่มีแข็งอ่อนที่มีอยู่ในที่นั้น จะมีแข็งมาได้อย่างไร

เพราะฉะนั้น ถ้าเข้าใจจริงๆ แต่ละสิ่งที่มีจริงก็ต้องอาศัยสิ่งที่เกิดร่วมกันขณะนั้น ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงลำพังอย่างเดียวเลย

เพราะฉะนั้น การที่รู้ว่ามีสิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดขึ้น และไม่เคยรู้มาก่อนเลยว่า สิ่งหนึ่งสิ่งใดจะเกิดขึ้นได้ต้องมีอย่างอื่นอาศัยปรุงแต่งซึ่งกัน และกันทำให้เกิดขึ้น

เพราะฉะนั้น ก็จะเห็นได้ว่า เริ่มเข้าใจว่า ทุกสิ่งทุกอย่างที่จะเกิดได้ต้องอาศัยสิ่งอื่นเป็นธรรมที่ทำให้สิ่งนั้นเกิดขึ้น จึงมีคำว่า “สังขารธรรม” เพื่ออธิบายให้เข้าใจความจริงว่า สิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดขึ้น จะมีแต่เฉพาะสิ่งนั้นสิ่งเดียวไม่ได้ จะมีแต่กลิ่น จะมีแต่สี โดยไม่มีแต่สิ่งที่อ่อนหรือแข็งรวมอยู่ในที่นั้นไม่ได้เลย

เพราะฉะนั้น ไม่ว่าอะไรก็ตาม รับประทานอาหารมีปลา มีกุ้ง มีผักเท่านั้นหรือที่เราคิดว่ามีจริงๆ แล้วต้องมีหลายสิ่งที่ทำให้สิ่งนั้นเกิดขึ้นเป็นไป ถ้าเป็นสิ่งที่สามารถปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กายว่า อ่อนหรือแข็ง เย็นหรือร้อน หวานหรือเปรี้ยว ก็ต้องอาศัยสิ่งที่มีคือมหาภูตรูป คือ ธาตุดิน อ่อนหรือแข็ง ๑ ไม่ว่าอะไรทั้งนั้น ลองกระทบสัมผัสจะรู้ได้ว่า มีอยู่ในขณะนั้น รับประทานอาหารโดยไม่มีอาหารได้ไหม ไม่ได้ แต่รับประทานอาหารแล้วรสปรากฏจากไหน จากอาหารที่รับประทาน เพราะฉะนั้น จากอาหารที่รับประทานเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ ก็ต้องมีสิ่งที่เรียกว่า “อาหาร” รวมอยู่ด้วยในขณะนั้นทำให้รสปรากฏ

นี่คือเริ่มเข้าใจเล็กๆ น้อยๆ จนกว่าจะเข้าใจว่า ชีวิตจริงๆ เป็นสิ่งที่มีจริงแต่ละหนึ่งๆ ซึ่งมีปัจจัยเกิดขึ้นเป็นไป และสิ่งที่ไม่รู้ คือ ชั่วคราว ทุกอย่างเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป เพราะฉะนั้น สังขารธรรมที่เกิดอย่างหนึ่งๆ เกิดขึ้นเป็นอย่างนั้นชั่วคราวแล้วก็ดับไป เพราะฉะนั้น ไม่เพียงแต่ “ธรรม” “สังขารธรรม” แต่ต้องเข้าใจจริงๆ ว่า ธรรมปรากฏทีละหนึ่ง แต่ขณะนั้นไม่ใช่มีแต่สิ่งนั้นสิ่งเดียว มีสิ่งอื่นรวมอยู่ด้วยอาศัยกัน และกันเกิดขึ้น สภาพธรรมนั้นจึงเกิดขึ้นได้ รวมความก็คือว่า สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่ขณะนี้มีปรากฏ เพราะเกิดขึ้นเป็นอย่างนี้โดยอาศัยปัจจัยเฉพาะที่ให้เกิดขึ้นเป็นอย่างนั้นๆ ไม่เป็นอย่างอื่น

ต่อไปนี้พอที่จะไม่คิดถึงแต่เพียงชื่อได้ไหมคะ เป็นธรรมจริง แล้วเป็นสังขารธรรมด้วย เพราะว่ามีปัจจัยปรุงแต่งเกิดขึ้นปรากฏเป็นอย่างนี้ แล้วก็ไม่ใช่เราอย่างที่เคยคิด ไม่ใช่ดอกบัวอย่างที่เคยจำ แต่ก็เป็นแต่ละหนึ่ง กลิ่นเป็น ๑ อ่อนแข็งเป็น ๑ สีสันวัณณะที่ปรากฏเป็น ๑ แต่ละหนึ่งทั้งหมดล้วนมีปัจจัยอาศัยกัน และกันเกิดขึ้น แต่เพราะไม่รู้ความจริงว่า เป็นสิ่งที่มีจริงเกิดดับ ไม่ประจักษ์ความจริงอย่างนี้ก็เป็นแต่เพียงว่า ขณะนี้เป็นสังขารธรรม แต่ความจริงถ้าจะเข้าถึงสังขารธรรมจริงๆ ก็คือ แต่ละหนึ่งๆ เดี๋ยวนี้ที่มี เกิดดับไปทั้งหมด