สมาธิ - วิปัสสนา

ผู้ฟัง เมื่อไรถึงจะปฏิบัติภาวนา ๒ ภาค ระหว่างสมาธิกับวิปัสสนา

ท่านอาจารย์ ค่ะ สมาธิคืออะไร ก่อนอื่นที่เราจะทำอะไร เราต้องมีความรู้ความเข้าใจในสิ่งนั้น เหมือนอย่างเมื่อกี้ที่เราพูดว่าทุกข์คืออะไร เราต้องเข้าใจเลยว่า ทุกข์คืออะไร เพราะฉะนั้น พอพูดถึงสมาธิกับวิปัสสนา ต้องเข้าใจก่อนว่าคืออะไร ถ้าเราไม่เข้าใจว่าคืออะไร เราก็ไม่สามารถจะรู้ได้ว่า สิ่งที่เราต้องการถูกหรือผิด เพราะฉะนั้น สมาธิคืออะไรคะ

ผู้ฟัง ตามความเข้าใจผม สมาธิคือทำสติให้มั่นคง ทำจิตให้ว่าง วิปัสสนาคือทำให้เกิดปัญญา อะไรคือปัญญา อะไรคือ

ท่านอาจารย์ ทีนี้ ดิฉันจับ ๓ คำ เมื่อกี้นี้ สมาธิ ที่ถูก ก็คือว่า ความตั้งมั่นคงของจิตซึ่งเกิดได้ทั้งกุศล และอกุศล ขณะใดที่มีจิตที่ตั้งมั่นในอารมณ์ คือ สิ่งหนึ่งสิ่งใด อย่างคนกำลังตั้งใจอ่านหนังสือ เขาไม่สนใจอย่างอื่นเลย ไม่ได้ยินอย่างอื่นเลย ขณะนั้นก็เป็นลักษณะหนึ่งของสมาธิ คนที่ตั้งใจทำอะไรให้ดี สวยๆ งามๆ สลักอะไรก็ตามแต่ ผลไม้หรืออะไร ก็ต้องมีสมาธิ

เพราะฉะนั้น แม้แต่ขณะที่ฟังในขณะนี้ก็มีสมาธิเล็กๆ เกิดทุกขณะจิต ทำให้ตั้งมั่นในสิ่งที่กำลังปรากฏ แล้วก็ค่อยๆ เข้าใจขึ้น แต่ว่าสมาธิไม่ใช่ปัญญา เพราะฉะนั้น นี่เป็นความหมายของสมาธิที่ถูก คือ ตั้งมั่น แล้วก็มีทั้งผิด มีทั้งถูก มิจฉาสมาธิก็มี สัมมาสมาธิก็มี แล้ววิปัสสนาล่ะคะคืออะไร ถ้ายังไม่เข้าใจ ก็ทำอะไรก็ไม่ได้ เพราะไม่เข้าใจ เพราะฉะนั้น วิปัสสนาคืออะไรคะ

ผู้ฟัง คือการปล่อยวางให้เกิดปัญญา

ท่านอาจารย์ วิปัสสนากับปัญญาเป็นอันเดียวกันหรือเปล่า

ผู้ฟัง ก็ใกล้เคียงกันครับ วิปัสสนาคือการทำให้เกิดปัญญา

ท่านอาจารย์ วิปัสสนาสูงกว่าปัญญา ไม่ใช่วิปัสสนาไปทำให้เกิดปัญญา แล้วก็ถ้าปล่อยวาง หมายความว่าอย่างไรคะ หลับเสียดีไหมคะ สบายกว่าเป็นกอง ไม่ต้องทำด้วย ไม่ต้องเหนื่อยด้วย เพียงแค่หลับก็ไม่รู้อารมณ์อะไรทั้งสิ้นแล้ว เพราะฉะนั้น ว่างไม่ถูกต้อง ว่างไม่ใช่ปัญญา ก็เป็นเรื่องของความสับสน ซึ่งจะต้องค่อยๆ เข้าใจขึ้น

ผู้ฟัง คำว่างคือสมาธิ

ท่านอาจารย์ ว่างที่นี้ หมายความว่าอย่างไรคะ เหมือนตอนไหนที่ว่าว่าง ขณะนี้ว่างได้ไหม

ผู้ฟัง ว่างหมายความว่าจิตเป็นหนึ่งเดียวครับ

ท่านอาจารย์ นั่นสิคะ หนึ่งเดียวต้องรู้อะไรสักอย่างหนึ่ง จะว่างไม่ได้ เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ว่าง ตกลงผิดที่ว่าว่าง สับสนไหมคะ