เมื่อโทสะเกิด เป็นธรรมหรือยังเป็นเราที่โกรธ

อ.วิชัย สำหรับโทสะเองก็เป็นธรรมอย่างหนึ่ง พระผู้มีพระภาคก็แสดงถึงการละโดยสมุจเฉทก็คือขั้นอนาคามีมรรค กว่าจะถึงอนาคามีมรรคก็คือค่อยๆ รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง เจริญปัญญาให้ยิ่งๆ ขึ้น ฉะนั้นเมื่อโทสะเกิดพระผู้มีพระภาคก็ทรงแสดงเรื่องของการบรรเทาโทสะด้วยการพิจารณาให้เห็นโทษของโทสะ ว่าเมื่อเกิดความโกรธย่อมฆ่าบุคคลอื่นได้บ้าง ย่อมประหัตประหารทำลายบุคคลอื่น และเป็นเหตุให้เกิดในอบาย และพระองค์ก็ทรงแสดงเรื่องของการอบรมเจริญเมตตาเพื่อเป็นการบรรเทาละคลายโทสะ

ฉะนั้น การอบรมเจริญปัญญาก็คือการค่อยๆ รู้ว่าธรรมเป็นธรรม ไม่ใช่เรา เมื่อโทสะเกิด เราก็ยังมีความสำคัญว่าเราโกรธ แต่เมื่อปัญญาเกิดขึ้นก็รู้ว่าเป็นธรรมอย่างหนึ่ง เมื่อได้ปัจจัยก็เกิดขึ้น

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 166