สภาพแข็ง เป็นธรรม ไม่ใช่ของใคร

ผู้ฟัง ถ้ากล่าวว่าสภาพธรรมใดปรากฎ จะไปเจาะจงอะไรอย่างหนึ่งอย่างใดหรือเปล่า

ท่านอาจารย์ ปกติสภาพธรรมก็ปรากฏ แต่ไม่รู้ อย่างเรื่องแข็ง เป็นชีวิตประจำวันจริงๆ และก็แข็งก็ปรากฏ ไม่ใช่ว่าไม่ปรากฏเลย เราพูดสิ่งที่ปรากฏ แต่ว่าเรายังไม่ได้เข้าใจสิ่งที่ปรากฎตามความเป็นจริงของสิ่งนั้น เด็กเล็กๆ รู้จักแข็งไหม รู้แข็งได้เมื่อมีการกระทบสิ่งหนึ่งสิ่งใด ก็บอกได้ว่าสิ่งนั้นแข็ง นี่คือคนที่ยังไม่ได้ฟังธรรมเลย ไม่ว่าจะเป็นเด็กเล็กหรือจะเป็นผู้ใหญ่ก็ตามแต่ ก็แสดงให้เห็นว่าลักษณะของแข็งมีจริง แต่ไม่รู้ความจริงว่าแข็งไม่ใช่ใครเลยทั้งสิ้น ลักษณะที่แท้จริงของแข็งก็คือสภาพอย่างหนึ่ง ซึ่งมีจริงปรากฏเฉพาะทางกายด้วย ไม่ปรากฏทางอื่นเลย แล้วก็แข็งก็ไม่ได้ปรากฏตลอดเวลา เมื่อไหร่ที่กระทบกายแล้วก็ปรากฏแล้วก็จริงๆ แล้วก็คือดับไปด้วย แต่ว่าการเกิดดับของสภาพธรรมต้องประจักษ์ด้วยปัญญา ที่ได้อบรมถึงวาระที่สามารถจะแทงตลอดการเกิดดับของสภาพธรรมนั้นในขณะนั้น

เพราะฉะนั้นถึงแม้ว่าแข็งขณะนี้จะเกิดดับ แต่ปัญญาขั้นฟังไม่สามารถที่จะไปประจักษ์ได้ หรือขั้นสติสัมปชัญญะที่เพิ่งเริ่มระลึกลักษณะของแข็ง ก็ยังไม่สามารถที่จะประจักษ์ได้

เพราะฉะนั้นการที่จะรู้ว่าพระธรรมที่ทรงแสดงเป็นสัจจะ เป็นความจริงพิสูจน์ได้ ก็ต้องด้วยการอบรมเจริญปัญญา ความเห็นถูกความเข้าใจถูก ในสิ่งที่ปรากฏเป็นปรกติในชีวิตประจำวัน

เพราะฉะนั้นเด็กตอบว่าแข็ง ผู้ใหญ่โตขึ้นก็ตอบว่าแข็ง ยังไม่ได้เป็นธรรมเลย ก็เป็นแข็งสิ่งหนึ่งสิ่งใด แต่เวลาที่ได้ฟังพระธรรมแล้ว ก็จะรู้ว่าลักษณะของแข็งเป็นสภาพที่ไม่ใช่สภาพรู้ และก็ต่างกับสภาพอื่นที่ก็ไม่ใช่สภาพรู้ด้วย เช่นแข็งก็ไม่ใช่เสียง แต่ถ้าไม่มีสภาพรู้หรือธาตุรู้ แข็งก็ไม่ปรากฏ หรือว่าเสียงก็ไม่ปรากฏ เพราะฉะนั้นวันหนึ่งๆ ก็มีสภาพรู้ที่เกิดขึ้น ได้แก่นามธรรม ซึ่งก็คือจิต และเจตสิกนั่นเอง เกิดขึ้นเป็นสภาพรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่ปรากฎ ไม่ใช่เรา

ฟังไปอย่างนี้เรื่อยๆ จะไม่เปลี่ยนแปลงเลย จะไม่เปลี่ยนลักษณะของสภาพธรรมที่เป็นจริงอย่างนี้ให้เป็นอย่างอื่น แต่ว่าความเข้าใจที่เกิดจากการฟัง จะค่อยๆ เพิ่มขึ้น จนกระทั่งเห็นจริง ว่าสิ่งที่กำลังปรากฎก็เป็นธรรมที่มีลักษณะต่างๆ เฉพาะแต่ละทาง ไม่ใช่เรา คืออย่างไรๆ ก็ต้องไปสู่ความหมายที่เป็นจริง คือเป็นสภาพธรรมแต่ละอย่างที่ไม่ใช่เรา ก็ฟังไปอีกเรื่อยๆ และก็รู้ว่าขั้นฟังไม่ใช่ขั้นที่สติสัมปชัญญะเริ่มระลึก ต่อเมื่อใดสติสัมปชัญญะเริ่มระลึก เมื่อนั้นก็จะรู้ว่าต่างกับขณะที่เพียงฟังเรื่องราวของสิ่งที่ปรากฏ