ปกิณณกธรรม เล่ม ๖

วิสุทธิ ก็ต้องรู้แล้วว่า ศีล กับศีลวิสุทธิ ต่างกันอย่างไร จิตตะ คือ สมาธิ กับ จิตตวิสุทธิต่างกันอย่างไร มิฉะนั้นก็จะมีการปะปนสับสนกัน เพราะเหตุว่าถึงแม้จะแสดงไว้ว่า จิตตวิสุทธิ ได้แก่ อุปจารสมาธิและอัปปนาสมาธิ แสดงโดยอุกฤษฎ์ แต่ว่าการอบรมเจริญสติปัฏฐาน มหากุศลญาณสัมปยุตต์ ไม่ใช่อุปจารสมาธิ ไม่ใช่อัปปนาสมาธิ หรือแม้แต่วิปัสสนาญาณก็เป็นตทังคปหาน ซึ่งไม่ใช่อุปจารสมาธิ ไม่ใช่อัปปนาสมาธิ

เพราะฉะนั้นก็ต้องมีความเข้าใจให้สอดคล้องกันด้วยว่า เมื่อไรแสดงโดยขั้น อุกฤษฎ์ คือ รวมด้วยว่า แม้อุปจารสมาธิหรืออัปปนาสมาธิ เมื่อขณะใดที่สามารถรู้ลักษณะที่เป็นนามธรรม ไม่ใช่เรา เมื่อนั้นจึงจะเป็นจิตตวิสุทธิ

เพราะฉะนั้น พวกที่ได้ฌานถึงรูปฌาน อรูปฌาน แต่ขณะนั้นไม่มีการระลึกลักษณะที่ไม่ใช่ตัวตน ไม่มีสติปัฏฐานเกิด ขณะนั้นไม่ใช่จิตตวิสุทธิ