แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๓๖๑ – ๓๗๐

ถ้าท่านศึกษาข้อความในพระไตรปิฎกโดยตรง และเข้าใจเรื่องการเป็นผู้ที่มีปกติเจริญสติปัฏฐานแล้ว จะเห็นได้ว่า การอบรมเจริญปัญญาที่จะรู้แจ้งสภาพธรรมที่ปรากฏตามปกติตามความเป็นจริงนั้น ไม่ใช่เป็นการไปปฏิบัติที่สำนัก หรือที่ป่า

เพราะเหตุไร เพราะเหตุว่าวิปัสสนาเป็นปัญญาที่รู้แจ้งประจักษ์ชัดในสภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามปกติตามความเป็นจริง ซึ่งจะต้องอบรมเจริญปัญญาจนกว่าจะรู้แจ้งลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่ปรากฏตามปกติ เมื่อเป็นอย่างนี้ ก็จะต้องอาศัยการเข้าใจลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมเสียก่อนว่า ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนี้ ลักษณะอย่างไรเป็นนามธรรม ลักษณะอย่างไรเป็นรูปธรรม เพื่อที่จะได้อบรมเจริญปัญญา จนกว่าจะรู้ชัดประจักษ์แจ้งแทงตลอด ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ที่ปรากฏตามปกติตามความเป็นจริง ละคลายการที่เคยยึดถือนามธรรมและรูปธรรมที่รวมกันเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน