แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๔๐ ตอนที่ ๓๙๑ – ๔๐๐

เวลาที่อ่านพระไตรปิฎกโดยผิวเผิน บางทีเข้าใจความหมายตามที่ท่านเคยได้ยินได้ฟังมาบ้าง หรือว่าตามที่ท่านคาดคะเนเอาเองบ้าง อย่างเช่น ข้อความที่ว่า มาเพื่อถามกัมมัฏฐานที่ควรมนสิการ บางคนเข้าใจว่า คงจะเจาะจงให้กัมมัฏฐานหนึ่งกัมมัฏฐานใด และเอาไปปฏิบัติ โดยที่ไม่ต้องอบรมเจริญปัญญา รู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมโดยทั่ว โดยชิน โดยชัดแจ้ง และถือว่า คงจะเป็นกัมมัฏฐานที่เหมาะกับจริตอัธยาศัย ที่ควรจะอบรมเจริญ

แต่ถ้าท่านเข้าใจแล้วว่า อวิชชานั้นมีมากมายเหลือเกิน ตราบใดขณะที่กำลังเห็นและไม่รู้ชัดว่าเป็นนามธรรม ก็เป็นอวิชชา เป็นความเห็นผิด เป็นสักกายทิฏฐิ ที่ยังยึดถือสภาพของนามธรรมและรูปธรรมที่ปรากฏว่าเป็นตัวตน เป็นสัตว์ เป็นบุคคล

เพราะฉะนั้น ข้อความที่ว่า มาเพื่อถามกัมมัฏฐานที่ควรมนสิการ ทำไมไม่เข้าใจให้ถูกต้องว่า ถ้าไม่รู้กัมมัฏฐาน คือ สภาพธรรมที่กำลังปรากฏ แต่เข้าใจเป็นอย่างอื่นไป เช่น ไม่ระลึกรู้ลักษณะของสภาวรูปที่กำลังปรากฏ แต่พยายามที่จะไปรู้รูปอื่นที่เป็นอสภาวรูป นั่นไม่ใช่กัมมัฏฐานที่ควรพิจารณา