แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๔๗ ตอนที่ ๔๖๑ – ๔๗๐

บางท่านกล่าวว่า การอบรมเจริญสติปัฏฐานของท่านเหมือนกับการย่ำเท้า ยังไม่ไปถึงไหนเลย ระลึกรู้ลักษณะของรูปนั้นบ้าง นามนี้บ้าง ระลึกรู้ลักษณะของรูปนี้อีก นามนั้นอีก แต่การย่ำเท้าอยู่เรื่อย ๆ อย่างนี้ ท่านไม่ทราบหรอกว่า เป็นการขยับไป ทีละนิด ไม่ใช่ว่าท่านจะสามารถข้ามไปสู่การรู้แจ้งอริยสัจธรรมได้โดยรวดเร็ว โดยที่กิเลสก็ยังเต็ม ความไม่รู้ในลักษณะของรูปขันธ์แต่ละชนิดก็ยังมี ความไม่รู้ในลักษณะของเวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์ ก็ยังมีอยู่เต็ม แต่ท่านก็คิดว่า ท่านจะข้ามไปรู้อริยสัจธรรมโดยที่ไม่ระลึกรู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ตามปกติตามความเป็นจริงเสียก่อน

เพราะฉะนั้น ในขั้นต้น ในขั้นอบรม ในขั้นเจริญสติปัฏฐาน ที่จะให้น้อมไปสู่การประจักษ์ในสภาพของนามธรรมและรูปธรรมที่ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ก็โดยที่สติระลึกรู้ลักษณะของรูปและนามที่กำลังปรากฏแม้เพียงชั่วเล็กน้อย ซึ่งมีข้อความในพระไตรปิฎกว่า เพียงชั่วไก่ปรบปีก พระผู้มีพระภาคยังตรัสว่า เป็นประโยชน์ เป็นคุณ เพราะเหตุว่าเป็นการสะสมให้สติจะระลึกรู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏและน้อมระลึกถึงสภาพความจริง เพื่อจะได้ประจักษ์ในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมนั้นๆ ได้ แต่ต้องเป็นไปทีละเล็กทีละน้อย