แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๕๔ ตอนที่ ๕๓๑ – ๕๔๐

อธิศีลสิกขาเป็นศีลอย่างละเอียด เพราะว่าระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ จะละเอียดยิ่งกว่าการที่ไม่รู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ เช่น ท่านที่รักษาศีล ๕ แต่ไม่ได้เจริญสติปัฏฐาน ท่านวิรัติการฆ่าสัตว์ แต่ถ้าสติไม่ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่เป็นกุศลที่วิรัติการฆ่าสัตว์ในขณะนั้น ก็มีความรู้สึกว่า เป็นตัวตน เป็นตัวท่าน ศีลนั้นก็ไม่ละเอียด ไม่ใช่อธิศีลสิกขา เพราะว่าไม่ได้รู้ลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริง

อธิศีล ระลึกรู้ในสภาพของอกุศลจิตจึงวิรัติ นั่นละเอียดกว่าการที่ไม่รู้ แต่เพราะเป็นผู้ที่รักษาศีล ๕ จึงวิรัติ แต่ไม่ได้รู้ลักษณะของสภาพนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนั้น