แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๕๘ ตอนที่ ๕๗๑ – ๕๘๐

จะเห็นได้ว่า ถึงแม้ว่าท่านเป็นผู้ที่มีศรัทธาที่จะรักษาศีลตามควรแก่อุปนิสัยที่สะสมมา ในฐานะของคฤหัสถ์ก็เป็นผู้ที่มีปกติรักษาศีล ๕ แต่ในบางครั้งก็มีกิเลสที่มีกำลังทำให้ล่วงศีลไป แต่เพราะการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมนั้นตามความเป็นจริง จะช่วยทำให้เวลาที่มีเหตุการณ์ มีเหตุปัจจัยที่มีกำลังที่จะล่วงเป็นทุจริต ผิดศีล ๕ ก็จะมีสติเกิดขึ้นอย่างชำนาญในการที่จะวิรัติทุจริต ทำให้สามารถรักษาศีล ๕ ได้มั่นคงยิ่งขึ้น เพราะฉะนั้น ผู้ที่จะรักษาศีลได้สมบูรณ์ขึ้นต้องประกอบด้วยธรรม คือ ความรู้ความเข้าใจในสภาพธรรมที่ปรากฏตามความเป็นจริงยิ่งขึ้นด้วย

ถึงแม้ท่านเป็นผู้ที่มีความตั้งใจที่จะรักษาศีล ๕ ให้สมบูรณ์สักเพียงใดก็ตาม แต่กิเลสที่สะสมมา พร้อมกับการที่ไม่ได้อบรมปัญญาให้รู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง ย่อมเป็นปัจจัยให้มีการล่วงศีลได้ ศีล ๕ ก็ไม่สมบูรณ์ เพราะฉะนั้น ผู้ที่จะรักษาศีล ๕ ได้สมบูรณ์ ต้องเป็นผู้ที่อบรมเจริญสติปัฏฐานรู้ลักษณะของสภาพธรรมยิ่งขึ้น ศีลของท่านก็จะมั่นคงยิ่งขึ้น ศีล ๕ ก็รักษาได้มั่นคง หรือแม้ศีล ๘ ท่านก็สามารถที่จะรักษาได้ เป็นคุณธรรมที่เป็นอุปนิสัยจริงๆ สำหรับผู้ที่บรรลุคุณธรรมขั้นสูง