แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๖๔ ตอนที่ ๖๓๑ – ๖๔๐

การอบรมเจริญปัญญานั้น เพื่อละความสงสัยในลักษณะของนามธรรมและรูปธรรม ความคิดเป็นนามธรรมหรือเปล่า การเห็นเป็นนามธรรมหรือเปล่า เมื่อการเห็นเป็นนามธรรมสติระลึกรู้ได้ การคิดซึ่งเป็นนามธรรม สติก็ระลึกรู้ได้เหมือนกัน ทำไมจะห้าม หรือป้องกันไม่ให้สติไประลึกรู้นามธรรมที่คิด ในเมื่อนามธรรมที่เห็น มีสิ่งต่างๆ สีสันวัณณะต่างๆ เป็นอารมณ์ สติสามารถที่จะระลึกรู้ว่าเป็นเพียงสภาพรู้เพราะฉะนั้น นามธรรมที่คิด มีเรื่องต่างๆ เป็นอารมณ์ สติก็ย่อมสามารถที่จะรู้ว่า ขณะที่คิดก็เป็นเพียงนามธรรมที่เป็นสภาพรู้

เห็นเป็นนามธรรม สติระลึกรู้ได้ฉันใด คิดนึกเป็นนามธรรม สติก็ระลึกรู้ได้ในลักษณะของนามธรรมนั้น จึงจะหมดความสงสัยในสภาพของนามธรรม

นามธรรมทางตาก็เห็น นามธรรมทางหูก็ได้ยิน นามธรรมทางใจก็คิดนึกตรึกเรื่องราวต่างๆ แต่ก็เป็นนามธรรม ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล