แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๗๒ ตอนที่ ๗๑๑ – ๗๒๐

ขณะนี้สิ่งที่ปรากฏทางตาปรากฏแล้ว แต่เคยตรึกนึกถึงรูปร่างสัณฐานด้วยความเคยชินจนยากที่จะทิ้งไปว่า ไม่ใช่คน ไม่ใช่วัตถุ ไม่ใช่สิ่งต่าง ๆ แต่ตามความเป็นจริงแล้ว การเห็นเกิดขึ้นแล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็ว และมีสภาพการตรึกนึกถึงสิ่งที่ปรากฏทางตาสืบต่ออย่างรวดเร็วมาก จนยากที่จะละทิ้ง หรือว่ายากที่จะเห็นว่า การเห็นกับการตรึกนึกถึงรูปร่างสัณฐานนั้น ไม่ใช่ขณะเดียวกัน เป็นสภาพธรรมที่ต่างกัน

เพราะฉะนั้น ถ้าระลึกเนืองๆ บ่อยๆ จริงๆ จนชินขึ้น โดยแน่ใจว่าสภาพธรรมที่ปรากฏทางตานั้นเป็นเพียงสภาพธรรมที่ปรากฏทางตาจริงๆ และเวลาที่ปัญญาสมบูรณ์ขึ้น คมกล้าขึ้น ลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตาจะปรากฏในลักษณะที่เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น เมื่อนั้นก็จะประจักษ์ชัดในอรรถของสภาพที่ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคลว่า ต่างกับขณะที่ตรึกนึกถึงด้วยความยึดถือว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด เป็นวัตถุต่างๆ หรือว่าเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตนต่างๆ