แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๗๔ ตอนที่ ๗๓๑ – ๗๔๐

ปัญญามีหลายขั้น ปัญญาที่รู้เหตุกับผล คือ กรรมและวิบาก ก็เป็นปัญญา ปัญญารู้ว่ากุศลธรรมเป็นสิ่งที่ควรเจริญ ควรจะซื่อสัตย์ ควรจะกตัญญูกตเวที นั่นก็เป็นปัญญาที่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง แต่คำว่า ตามความเป็นจริงโดยที่ยังไม่ใช่ขั้นวิปัสสนาหรือสติปัฏฐานนั้น ยังไม่สามารถที่จะดับความเห็นผิดว่า เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตนได้ แต่เห็นตามความเป็นจริงว่า อกุศลกรรมให้ผลเป็นทุกข์ หรือกุศลกรรมให้ผลเป็นสุข เพราะฉะนั้น ปัญญาจึงมีต่างกันหลายขั้น หรือสัมมาทิฏฐิก็มีความต่างกันหลายขั้น ปัญญาที่รู้ในกรรมและในผลของกรรม และปัญญาที่รู้ในการที่จะกระทำจิตให้สงบซึ่งเป็นฌานสัมมาทิฏฐิ ก็เป็นสัมมาทิฏฐิขั้นหนึ่ง แต่ไม่ใช่สติปัฏฐาน

เพราะฉะนั้น เวลาพูดถึงการรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง ต้องแยกว่าขั้นไหน