แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๘๔ ตอนที่ ๘๓๑ – ๘๔๐

เรื่องของการที่จะบรรลุถึงฌานจิต หรืออัปปนาสมาธิ เป็นเรื่องยาก จนกระทั่งแม้ในพระวินัยบัญญัติก็ยังบัญญัติว่า เป็นปาราชิก เพราะเป็นการอวดอุตริมนุสสธรรม คือ ธรรมที่เหนือ หรือว่าเลิศ หรือว่ายิ่งกว่าธรรมดา ผู้ที่บอกว่า บรรลุปฐมฌานแล้ว มีจุดประสงค์อะไรที่กล่าวอย่างนั้น เพราะเป็นเรื่องยากจริง ๆ เพราะฉะนั้น ในพระวินัยบัญญัติจึงได้ทรงแสดงไว้ว่า บุคคลใดที่อวดอุตริมนุสสธรรม คือ การบรรลุฌานจิต หรือว่ามรรคผลนิพพาน ต้องอาบัติปาราชิก พ้นจากความเป็นภิกษุ

ไม่ใช่เป็นเรื่องง่าย ๆ เลย เพราะฉะนั้น ในสมัยนี้ ถ้าจะมีใครบอกว่า มีผู้ที่บรรลุถึงเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน หรือมีจักขุทิพย์ เห็นนรก เห็นเทวดาต่างๆ ก็จะต้องพิจารณาว่า มีเหตุสมควรที่จะให้เห็นอย่างนั้นหรือเปล่า นี่เป็นอุตริมนุสสธรรมหรือเปล่า เพราะคนธรรมดาไม่เห็น