แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๘๖ ตอนที่ ๘๕๑ – ๘๖๐

ท่านที่เคยระลึกรู้ลักษณะของโผฏฐัพพะ คือ เย็นหรือร้อน อ่อนหรือแข็ง ซึ่งกำลังมีอยู่ในขณะนี้ ที่กำลังปรากฏ แต่ว่าทางตาไม่เคยระลึกเลย เพราะฉะนั้น ท่านที่มีความเข้าใจเรื่องการเป็นผู้ที่มีปกติอบรมเจริญสติปัฏฐานที่จะต้องรู้ทั่วในลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏตลอดเวลา ทั้งวัน ทั้งเดือน ทั้งปี ทั้งชาติ คือ ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ก็จะรู้ได้ว่า ท่านไม่ได้อบรมเจริญปัญญาให้ติดต่อกัน เพราะเพียงแต่ระลึกรู้ลักษณะของโผฏฐัพพะที่ปรากฏที่กาย แต่ยังไม่ได้ระลึกลักษณะของเห็นทางตา เพราะฉะนั้น จึงไม่ติดต่อเนื่องกัน

แต่ไม่ใช่หมายความว่า ท่านไปจดจ้องที่รูปเดียวให้ติดต่อกันเป็นเวลานาน ด้วยความประสงค์ที่จะประจักษ์ความเกิดขึ้นและดับไป ซึ่งการจะประจักษ์ความเกิดดับของนามธรรมและรูปธรรมได้นั้น ไม่ใช่ตัวตนที่สามารถจะประจักษ์ได้ แต่ต้องเป็นปัญญาที่อบรมเจริญจนกระทั่งรู้ทั่วแล้วจริง ๆ และละคลายการยึดถือสภาพธรรมว่า เป็นเราที่เห็น ที่ได้ยิน ที่ได้กลิ่น ที่ลิ้มรส ที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ที่คิดนึก ที่เป็นสุข ที่เป็นทุกข์ ที่เดือดร้อน หรือที่ต้องการลาภ ต้องการยศ ต้องการสรรเสริญ