แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๙๙ ตอนที่ ๙๘๑ – ๙๙๐

สำหรับสภาพธรรมที่เป็นวิบาก เป็นผลของอดีตกรรม สามารถจะรู้ได้ เพราะว่าเป็นสิ่งที่ปรากฏในปัจจุบัน คือ ในขณะที่กำลังเห็น ในขณะที่กำลังได้ยิน ในขณะที่กำลังได้กลิ่น ในขณะที่กำลังลิ้มรส ในขณะที่กำลังรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย

การที่สามารถจะรู้ชัดได้จริง ๆ คือ เมื่อสติระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่เห็น ที่ได้ยิน ที่ได้กลิ่น ที่ลิ้มรส ที่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส เพราะไม่ใช่มีในตำราเท่านั้น แต่ว่าเป็นสภาพธรรมที่กำลังมีจริงๆ วิบากจิตในขณะนี้เกิดขึ้นแล้วเพราะเหตุปัจจัยในอดีต ที่จะรู้ว่าไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เป็นแต่เพียงสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม ที่เป็นวิบาก เป็นผลของอดีตกรรม ซึ่งไม่มีใครสามารถที่จะรู้ขณะจิตต่อไปว่า จะเห็นสิ่งอะไร หรือว่าจะได้ยินเสียงอะไร หรือว่าจะได้กลิ่นอะไร หรือว่าจะลิ้มรสอะไร หรือว่าจะกระทบสัมผัสอะไร ไม่มีใครจะสามารถบอกได้เลย