แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๑๕๔ ตอนที่ ๑๕๓๑ – ๑๕๔๐

สำหรับเรื่องของกุศล ควรที่จะได้พิจารณาว่า มีทั่วไปในโลกโดยไม่จำกัดเชื้อชาติ วรรณะ ผิวพรรณ ลัทธิ ขนบธรรมเนียมประเพณีใดๆ ก็จริง แต่กุศลจิตที่เป็นญาณสัมปยุตต์นั้น ไม่ใช่เกิดง่าย และไม่ใช่จะเกิดได้โดยปราศจากเหตุ เพราะว่าให้ทานโดยไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ หรือวิรัติทุจริตโดยไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ แต่ถ้าขณะใดเห็นคุณประโยชน์ของปัญญา ปัญญาย่อมสะสมปรุงแต่งเป็นปัจจัยให้กุศลจิตเกิดได้ทั้งที่เป็นญาณวิปปยุตต์และญาณสัมปยุตต์