ปฏิบัติธรรม หมายถึงอย่างไร

ผู้ฟัง ท่านอาจารย์ค่ะ คำว่าปฏิบัติธรรม หมายถึงอย่างไร

ท่านอาจารย์ ก่อนปฏิบัติ มีไหม หรือพอถึง ก็ปฎิบัติเลย

ผู้ฟัง ก่อนปฏิบัติ คือหนูยังไม่เข้าใจ คำว่าปฏิบัติธรรมเลย

ท่านอาจารย์ แล้วเข้าใจปริยัติไหม

ผู้ฟัง เข้าใจค่ะ

ท่านอาจารย์ ปริยัติ คือ อะไร

ผู้ฟัง ก็ต้องฟังให้เข้าใจ

ท่านอาจารย์ ขณะที่กำลังเข้าใจ และกำลังรู้ลักษณะด้วยสติสัมปชัญญะ และเข้าใจความจริงที่กำลังเกิดดับหรือเปล่า

ผู้ฟัง ยังไม่เข้าใจถึงขั้นการเกิดดับ

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นก็เป็น ปริยัติ ไม่ใช่ปฏิบัติ

ผู้ฟัง แล้วที่กล่าวคำว่า ปฏิบัติธรรม นี้ก็ยังไม่ใช่ ที่ปุถุชนจะกล่าวคำนี้ได้ ใช่ไหมคะ

ท่านอาจารย์ ต้องเข้าใจว่าทั้งหมดเป็นธรรม ถ้าเข้าใจว่าธรรมแล้ว ไม่มีเราปฏิบัติ แต่ขึ้นอยู่กับความเข้าใจ ขณะนี้สภาพธรรมมีแน่นอน กำลังปรากฏ ฟังเพื่อให้เข้าใจลักษณะที่ปรากฏจริงๆ ว่าเป็นธรรมแต่ละลักษณะ กำลังเข้าใจเรื่องราว อย่างขณะนี้จิตเห็นก็เห็น เกิดขึ้น และก็ดับไป เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ไม่ได้รู้ตรงสภาวธรรม หรือสภาพที่เป็นธาตุรู้ที่เห็น เป็นธรรมชนิดหนึ่ง ซึ่งเพียงเห็น อาการเห็น สภาพที่กำลังเห็น มี ขณะนั้นจะรู้ได้ว่า ไม่ใช่เราที่กำลังรู้ตรงนั้น แต่เพราะสติเกิด จึงรู้ตรงนั้น ทั้งๆ ที่ขณะนี้ก็มีจิตที่กำลังเห็นเกิดดับ แล้วแต่ว่าสติสัมปชัญญะ จะเกิดรู้ตรงลักษณะนั้น พร้อมด้วยปัญญาที่เริ่มเข้าใจถูกหรือเปล่า นั่นคือหนทาง ถึงสภาพธรรม ถึงความจริงของธรรม ปฏิปัตติ ปฏิ เฉพาะ ปัตติ แปลว่า ถึง ถึงด้วยสติสัมปชัญญะ และปัญญาที่เข้าใจถูก เห็นถูก ในลักษณะของสภาพธรรมนั้น นอกจากนั้นแล้ว ไม่ใช่ปฏิบัติ ขณะกำลังฟังแล้วไม่รู้ตรงลักษณะของสภาพธรรม ก็ไม่ใช่ปฏิบัติ

ผู้ฟัง ขณะฟัง ก็เข้าใจในขั้นการฟัง

ท่านอาจารย์ ค่ะ ไม่ใช่ปฏิบัติ

ผู้ฟัง อย่างนี้ก็สะสมการฟัง ก็เข้าใจขึ้นเรื่อยๆ

ท่านอาจารย์ จนกว่าเมื่อไร สติสัมปชัญญะเกิดปฏิบัติกิจ คือ ถึงลักษณะหนึ่งที่เป็นจริง ในขณะนี้ ด้วยความเข้าใจถูกต้อง ไม่ใช่สงสัยว่า รู้หรือเปล่า

ผู้ฟัง เข้าใจขึ้น แต่ก็ยังไม่ถึงขณะที่ว่า จะรู้ถึงมาก

ท่านอาจารย์ คงไม่มีใครคิดว่าใครจะถึง เพียงขั้นฟังใช่ไหม