มีความสนใจฟังพระธรรมน้อยลง

ท่านอาจารย์ ก็มีปัญหาของท่านผู้ฟังเก่าด้วย ท่านผู้ฟังเก่าท่านหนึ่ง ท่านก็เป็นผู้ที่ รู้สึกตัวว่า ท่านมีความสนใจในพระธรรมน้อยลง นี่ก็เป็นสิ่งที่เป็นไปได้ ตราบใดที่ยังมีกิเลสอยู่ จะมีการขึ้นๆ ลงๆ แล้วแต่ว่า ใครจะขึ้นได้บ่อยๆ นานๆ หรือว่าใครจะลงไปเรื่อยๆ นี่ก็เพราะเหตุว่ายังมีกิเลส เพราะฉะนั้นก็แล้วแต่เหตุปัจจัย แล้วแต่สภาพแวดล้อมที่จะทำให้ แต่ละบุคคลเปลี่ยนแปลง สำหรับท่านผู้ฟังท่านนี้ ท่านก็เป็นผู้ที่รู้สึกตัวนะคะ ว่าท่านก็เข้าใจธรรมแล้ว และท่านก็รู้หนทางปฏิบัติ ว่าหนทางปฏิบัติที่ถูกต้องนั่นคืออย่างไร แต่ว่าที่ท่านไม่ได้มาฟังพระธรรมเหมือนก่อน ก็เพราะเหตุว่าเหมือนกับเป็นเรื่องที่ท่านรู้แล้ว เพราะฉะนั้นท่านก็เลยขาดการฟัง เมื่อขาดการฟังจากที่นี่ ก็ทำให้ค่อยๆ ขาดการฟังจากที่อื่น เช่น จากวิทยุด้วย

ที่เป็นอย่างนี้นะคะ ทุกท่านจะต้องทราบว่า เรื่องของการคบหาสมาคม เป็นสิ่งสำคัญค่ะ เป็นสิ่งแวดล้อม เป็นปัจจัย ที่เป็นอุปนิสสยปัจจัย คือ เป็นปัจจัยที่มีกำลัง ถ้าขาดการคบหาสมาคมกับพระธรรม คือขาดการฟังบ่อยๆ หรือว่าขาดการอ่าน หรือว่าขาดการสนทนาธรรม ในขณะนั้นชีวิตประจำวันทุกวัน วันทั้งวันโอกาสของกิเลสมีมากอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นการที่จะได้ฟังพระธรรม หรือพิจารณาธรรม หรือสนทนาธรรม เป็นแต่เพียงโอกาสที่สั้น และก็เล็กน้อยมาก ที่ขณะนั้นอกุศลไม่มีกำลัง พอที่จะให้ไม่ฟัง แต่ว่าเวลาที่เกิดการไม่ฟัง หรือว่าการสนใจที่น้อยลง จะเห็นได้ว่า ขณะนั้นเป็นการเปิดช่องให้กิเลส ซึ่งมีอยู่แล้วในชีวิตประจำวัน ค่อยเพิ่มโอกาสที่จะมีกำลังขึ้นอีก จากการไม่ฟัง จากการไม่พิจารณาธรรม จากการไม่สนทนาธรรม เพราะเหตุว่าอีกท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นผู้ที่เรียนมาด้วยกัน ฟังมาด้วยกัน สนทนาธรรมมาด้วยกัน แต่ว่าผู้นั้นเป็นผู้ที่ยังคงอ่านพระธรรมเป็นประจำ และก็ยังสนทนาธรรมเป็นประจำ เพราะฉะนั้นท่านผู้นั้น ท่านก็กล่าวว่า ความสนใจในพระธรรมของท่านเพิ่ม มั่นคงขึ้น

นี่ก็แสดงให้เห็นว่า ทุกสิ่งทุกอย่าง ต้องอาศัยเหตุปัจจัย สำหรับท่านที่คบหากับพระธรรม ก็มีความสนใจในพระธรรมเพิ่มขึ้น แต่สำหรับท่านที่คบหากับรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ก็มีความยินดี ติดข้องในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส โผฏฐัพพะเพิ่มขึ้น ด้วยเหตุนี้จะเห็นได้ว่า การอบรมเจริญปัญญา เป็นเรื่องที่ต้องเป็นผู้ที่ไม่ประมาทจริงๆ เพราะเหตุว่าถ้าลดโอกาสของกุศลลง และอกุศลที่มีกำลังอยู่แล้ว ก็จะมีกำลังเพิ่มขึ้นอีก ทุกๆ วันนี้อกุศลสะสมไปที่จะมีกำลังเพิ่มขึ้น

เพราะฉะนั้นเมื่อทราบว่ายังไม่ สามารถที่จะชนะกิเลสได้ ก็ขอเพียงฟัง ไม่ต้องทำอะไรมาก อย่าขาดการฟัง แต่ถ้ารู้ตัวเองว่า แม้แต่เพียงการฟัง ก็ชักจะไม่ค่อยสนใจ หรือว่าไม่มีกำลังศรัทธาพอที่จะฟัง ขณะนั้นก็แสดงให้เห็นกำลัง ของการคบหาสมาคมกับอกุศล ซึ่งมีกำลังเพิ่มขึ้น มหาศาลขึ้นอีกเรื่อยๆ