นิวรณ์และกิเลสเป็นอกุศลธรรมเหมือนกัน แต่นิวรณ์ทรงแสดงว่า เป็นเครื่องกั้นความดี คือ กุศลจิต มีกุศลฌาน เป็นต้น สำหรับกิเลสมีหลายระดับ คือ กิเลสหยาบ กิเลสกลาง กิเลสละเอียด แต่ทั้งหมดเป็นธรรมฝ่ายอกุศลเหมือนกัน

นิวรณ์ คือ เครื่องกั้นความดี กิเลสทำให้จิตเศร้าหมอง โลภะ โทสะ โมหะ

นิวรณ์มี ๕ คือ

1. กามฉันทะนิวรณ์ ตรึกในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส

2. พยาปาทะ ตรึกในการเบียดเบียน

3. วิจิกิจฉา สงสัยในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นต้น

4. อุทธัจจะ กุกกุจจะ ความฟุ้งซ่าน รำคาญใจในกุศลที่ยังไม่ทำ และอกุศลที่ทำไปแล้ว

5. ถีนะ คือเจตสิกที่ทำให้จิตท้อถอยหดหู่ มิทธะ เป็นเจตสิกทีทำให้เจตสิกที่เกิดร่วมด้วยซบเซา ง่วงเหงา ท้อแท้