ฉะนั้น จึงควรพิจารณาข้อความต่างๆ ที่กล่าวไว้ในพระไตรปิฎก เพื่อที่จะได้รู้ว่าแต่ละท่านนั้น มีทุกข์ซึ่งเกิดจากเหตุใดบ้าง ถ้าเป็นผู้ที่มีความมัวเมา มีความสำคัญตนเพิ่มขึ้น ทุกข์ก็ต้องเพิ่มขึ้น ข้อความในสัมโมหวิโนทนี ขุททกวัตถุวิภังคนิเทส แสดงความมัวเมาไว้หลายอย่าง ได้แก่

ความมัวเมาในชาติ ไม่ว่าจะเป็นกษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ ศูทร เพราะว่าแม้กษัตริย์ก็ย่อมเป็นผู้มัวเมาในชาติได้ว่า บุคคลอื่นเช่นเราไม่มี หรือไม่เหมือนเรา

(ถ้าเป็นผู้ที่มัวเมาอย่างนี้ ลองคิดดูว่าจะทำให้เกิดทุกข์ได้ไหม ในขณะที่มีความสำคัญตน ขณะนั้นก็เป็นความติดข้องพอใจในสภาพของตน ซึ่งมีความสำคัญ ผู้ที่มัวเมาในความสำคัญตนจะเป็นทุกข์ไหม ถ้ามีการต้อนรับซึ่งไม่สมเกียรติ ซึ่งก็ย่อมเป็นเหตุให้โทสมูลจิตเกิดได้ แม้เพียงเล็กน้อย)

แม้พราหมณ์ก็ย่อมจะมีมานะได้ เช่น มานะว่า เราเป็นพราหมณ์กัสสปโคตร เราเป็นพราหมณ์ภารทวารชโคตร

ถ้ามีผู้ที่เคารพนับถือน้อยไป ก็อาจจะเป็นเหตุให้ขุ่นเคืองใจได้ นี่ก็เป็นเหตุที่จะทำให้โทสมูลจิตเกิดได้

แม้แพศย์ แม้สูทร ก็มีมานะในตระกูลวงศ์ของตน

ทุกคนที่มีมานะย่อมต้องการให้คนอื่นเห็นในความสำคัญของตน ขณะใดที่บุคคลอื่นไม่เห็นความสำคัญของตน ขณะนั้นก็เป็นปัจจัยให้เกิดทุกข์ คือโทมนัสเวทนา ซึ่งเกิดกับโทสมูลจิต

บางคนก็มัวเมาในความไม่มีโรค ย่อมมีมานะว่าเราไม่มีโรค คนอื่นนอกจากเรามีโรคมาก บางคนก็คิดว่า ขึ้นชื่อว่า พยาธิ แม้เพียงจะผ่านผิวของเราก็ไม่มี

(ลองคิดดูว่า ถ้าเป็นผู้ที่มัวเมาถึงอย่างนี้ เมื่อเกิดโรคขึ้น แม้เพียงที่ผิวหนังเพียงเล็กน้อย คือ ที่หน้า หรือ ที่อื่น จะรู้สึกอย่างไร ทุกข์เกิดไหม เกิดแล้ว วันหนึ่งๆ โทมนัสเวทนาเกิดแล้ว นี่เป็นเรื่องที่จะต้องพิจารณาจริงๆ ถ้าไม่พิจารณาก็จะไม่เห็นเลยว่าอะไรเป็นเหตุให้เกิดโทสมูลจิต หรือ โทมนัสเวทนาได้)

บางคนมัวเมาในความเป็นหนุ่มสาว

ไม่ค่อยจะคิดถึงความแก่ ซึ่งเป็นของธรรมดาที่จะต้องเกิดขึ้น (ถ้ามีความมัวเมาไม่ได้คิดไว้ล่วงหน้าในเรื่องของความแก่ เมื่อถึงเวลาแก่ชรา ก็จะเป็นทุกข์เสียใจ)

บางคนก็มัวเมาในชีวิต

คิดว่าตัวเองจะต้องเป็นผู้ที่สุขสบายอยู่ตลอดไปเรื่อยๆ ไม่ได้คิดตระเตรียมที่จะพบกับความทุกข์ยากลำบากหรือภัยพิบัติต่างๆ เลย เมื่อถึงเวลาเสื่อมลาภ ก็ย่อมจะโศกเศร้ามากกว่าผู้ที่ไม่มัวเมา หรือ เมื่อคนอื่นได้ลาภมากกว่า ก็เสียใจ เพราะว่าเคยเป็นผู้ที่ได้ลาภมากกว่าคนอื่น ซึ่งก็จะต้องพิจารณาจิตใจโดยละเอียดเพื่อไม่ให้อกุศลที่เกิดขึ้นนั้นเป็นโทมนัสเวทนาที่แรงกล้า

ขอเชิญคลิกอ่านตอนต่อไป ...

แด่ผู้มีทุกข์

ความมัวเมาในชีวิต คืออะไร ก็ยังไม่รู้ ... ถ้าขาดปัญญา

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ