ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สรุป​กิจ​ของ​จิต

กิจของจิตมี ๑๔ กิจ คือ

๑. ปฏิสนธิ​กิจ คือ กิจสืบต่อจากจุติกิจ

จิตที่ทำปฏิสนธิกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๑๙ ดวง คือ

กา​มาวจรวิบากจิต ๑๐ ดวง

รูปาวจรวิบากจิต ๕ ดวง

อรูป​าวจรวิบากจิต ๔ ดวง

๒. ภวังค​กิจ คือ กิจดำรงภพชาติ

จิตที่ทำภวังคกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๑๙ ดวง คือ วิบากจิตประเภทใดทำปฏิสนธิกิจ วิบากจิตประเภทเดียวกันนั้นก็เกิดขึ้นทำภวังคกิจต่อจากปฏิสนธิจิตที่ดับไปแล้ว จนกว่า​วิถีจิตจะเกิดทางทวารใดทวารหนึ่ง และเมื่อวิถีจิตทางทวารนั้นดับไปแล้ว ภวังคจิตก็เกิดสืบต่อทุกครั้งจนกว่า​จะจุติ

๓. อา​วัช​ชน​กิจ คือ กิจนึกถึงอารมณ์ที่กระทบทวาร เป็นวิถีจิตขณะแรกที่เกิดขึ้นทางหนึ่งทางใดใน ๖ ทวาร

จิตที่ทำอา​วัชชนกิจเป็นกิริยา​จิต ๒ ดวง คือ

ปัญจทวา​รา​วัชชนจิต ๑ ดวง

มโนทวา​รา​วัชชนจิต ๑ ดวง

๔. ทัส​สน​กิจ คือ กิจเห็น

จิตที่ทำทัสสนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

จักขุวิญญาณอกุศลวิบาก ๑ ดวง

จักขุวิญญาณกุศลวิบาก ๑ ดวง

๕. สวน​กิจ คือ กิจได้ยิน

จิตที่ทำสวนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

โสตวิญญาณอกุศลวิบาก ๑ ดวง

โสตวิญญาณกุศลวิบาก ๑ ดวง

๖. ฆาย​นกิจ คือ กิจได้กลิ่น

จิตที่ทำฆายนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

ฆานวิญญาณอกุศลวิบาก ๑ ดวง

ฆานวิญญาณกุศลวิบาก ๑ ดวง

๗. สาย​นกิจ คือ กิจลิ้มรส

จิตที่ทำสายนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

ชิวหา​วิญญาณอกุศลวิบาก ๑ ดวง

ชิวหา​วิญญาณกุศลวิบาก ๑ ดวง

๘. ผุส​สน​กิจ คือ กิจรู้อารมณ์ที่กระทบกาย

จิตที่ทำผุสสนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

กายวิญญาณอกุศลวิบาก ๑ ดวง

กายวิญญาณกุศลวิบาก ๑ ดวง

๙. สัม​ปฏิ​จ​ฉัน​นกิจ คือ กิจรับอารมณ์ต่อจากทวิปัญจวิญญาณ

จิตที่ทำสัมปฏิจฉันนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๒ ดวง คือ

สัมปฏิจฉันนจิตอกุศลวิบาก ๑ ดวง

สัมปฏิจฉันนจิตกุศลวิบาก ๑ ดวง

๑๐. สัน​ตี​รณ​กิจ คือ กิจพิจารณา​อารมณ์ที่ปรากฏทางทวาร ๕

จิตที่ทำสันตีรณกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๓ ดวง คือ

อุเบกขา​สันตีรณ อกุศลวิบาก ๑ ดวง

อุเบกขา​สันตีรณ กุศลวิบาก ๑ ดวง

โสมนัสสันตีรณ กุศลวิบาก ๑ ดวง

๑๑. โวฏฐัพ​พน​กิจ คือ กิจตัดสินอารมณ์ให้ชวนวิถีจิตประเภทหนึ่งประเภทใดเกิดทางปัญจทวาร

จิตที่ทำกิจนี้ ได้แก่ กิริยา​จิต ๑ ดวง คือ มโนทวา​รา​วัชชนจิต

๑๒. ชวน​กิจ คือ กิจแล่นไปในอารมณ์ หรือเสพอารมณ์

จิตที่ทำชวนกิจมี ๕๕ ดวง คือ

อกุศลจิต ๑๒ ดวง

อเหตุกะ (หสิตุปปาทจิต) ๑ ดวง

กา​มาวจรกุศลจิต ๘ ดวง

มหา​กิริยา​จิต ๘ ดวง

รูปาวจรกุศลจิต ๕ ดวง

รูปาวจรกิริยา​จิต ๕ ดวง

อรูป​าวจรกุศลจิต ๔ ดวง

อรูป​าวจรกิริยา​จิต ๔ ดวง

โลกุตตรจิต ๘ ดวง

๑๓. ต​ทา​ลัม​พน​กิจ คือ กิจรู้อารมณ์ต่อจากชวนกิจ

จิตที่ทำตทา​ลัมพนกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๑๑ ดวง คือ

สันตีรณจิต ๓ ดวง

กา​มาวจรสเหตุกกุศลวิบากจิต ๘ ดวง

๑๔. จุติ​กิจ คือ กิจเคลื่อนจากภพชาติ เมื่อจุติจิตเกิดทำกิจเคลื่อนจากภพชาติดับไปแล้ว ก็สิ้นชีวิต หมดสภาพความเป็นบุคคลนั้นโดยสิ้นเชิง

จิตที่ทำจุติกิจ ได้แก่ วิบากจิต ๑๙ ดวง ประเภทเดียวกับปฏิสนธิจิตและภวังคจิตนั่นเอง เมื่อวิบากจิตประเภทใดทำปฏิสนธิกิจ วิบากจิตประเภทเดียวกันนั้นเองก็ทำภวังคกิจและจุติกิจ
รวมจิต ๘๙ ดวง ทำกิจ ๑๔ กิจ

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนาขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ และ คุณแม่

จิตทั้งหมดมี ๘๙ หรือ ๑๒๑ ทำกิจ ๑๔ กิจ แต่ในชีวิตประจำวันเรามี ๑๒ กิจ เว้น ปฏิสนธิกิจ เพราะผ่านไปแล้ว และเว้นจุติกิจ เพราะยังมาไม่ถึงค่ะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขออนุโมทนาครับ