ขอเรียนถามดังนี้ครับ
คนตาบอดตั้งแต่กำเนิด จะสามารถมีการเห็นทางมโนทวารได้หรือไม่ เช่น การเห็นในฝัน การนึกถึงสีสันวรรณะทางมโนทวาร
ขอร่วมแสดงความคิดเห็นด้วยนะคะถูกหรือไม่ถูกอย่างไร เชิญท่านผู้รู้ให้ความเห็นด้วยที่ว่าเห็นทางมโนทวาร ไม่น่าจะได้ เพราะไม่มีรูปคือ สีมากระทบ จักขุวิญญานไม่เกิดทำกิจเห็น..นึกคิดทางมโนทวารไม่มีสีเป็นอารมณ์มีแต่สัญญาที่เกิดจากการนึกคิดเป็นอารมณ์
ลองพิจารณาอย่างนี้ดูนะครับ ขณะที่กำลังมีเห็นและสิ่งที่ปรากฏทางตาอยู่นี้ ลองคิดไปถึงรูปารมณ์ในชาติก่อนๆ หรือสัณฐานของสิ่งของอะไรก็ได้ที่ไม่เคยเห็นในชาตินี้เลย คิดได้ไหม ถ้าคิดว่า พอจะคิดได้ แต่สิ่งที่คิดนั้น ทำไมถึงต้องพยายามคิดให้มีลักษณะ คล้ายกับสิ่งที่เคยเห็นมา แสดงว่า ต้องอาศัยสัญญาที่จำรูปารมณ์ ที่เคยเห็นมาก่อน จึงจะมีปัจจัยให้เกิดคิดนึกถึงสี สัณฐานของสิ่งนั้นขึ้นได้ จากความทรงจำที่มีต่อสิ่งนั้น... ในชาตินี้ แต่ถ้าให้คิดถึงสิ่งที่ไม่เคยเห็นจริงๆ แล้ว แม้แต่ในชาตินี้ ให้คิดเท่าไร ก็ยังคิดไม่ออก เพราะสัญญาเจตสิกไม่มีการจำหมายในอารมณ์นั้นๆ ไว้ทั้งๆ ที่บางที ชาติก่อนอาจจะเคยเห็นมาแล้ว และขณะนั้นก็มีเห็นมีคิดนึกทางใจ แล้วคนตาบอดตั้งแต่กำเนิด จะมีอารมณ์อะไร มาให้จำสีที่มาจากการเห็น แล้วเกิดจิตคิดถึงสีและรู้บัญญัติทางมโนทวารได้ ถูกผิดอย่างไร เดี๋ยวรอให้ผู้รู้มาช่วยกันตอบดีกว่าครับ
ขอแสดงความคิดเห็นตามความเข้าใจที่มีอยู่ หากมีความเข้าใจ คลาดเคลื่อนประการใด ท่านผู้รู้ กรุณาช่วยแนะนำด้วยครับ ประการแรก ควรทำความเข้าใจการเห็นว่า เป็นการรู้สิ่งที่ปรากฎทางตา ซึ่งเป็นรูปารมณ์ และเป็นปรมัตถอารมณ์ การรู้รูปารมณ์นี้ มีได้ทางจักขุทวารและมโนทวาร ส่วนการคิดถึงเรื่องราวของสิ่งที่ปรากฎทางตา เช่น นึกถึงคน สัตว์ บ้าน ต้นไม้นั้น ไม่ใช่การเห็น แต่เป็นการคิดนึกถึงเรื่องราวที่เป็นบัญญัติ การเห็นทางมโนทวาร จะต้องเป็นวิถีจิต ที่สืบต่อจากการเห็นทางจักขุทวาร ดังนั้น ผู้ที่ตาบอดตั้งแต่กำเนิด ซึ่งไม่สามารถเห็นด้วยจักขุทวาร ย่อมไม่มีการเห็นทางมโนทวาร ส่วนผู้ที่เคยเห็นแล้วตาบอดในภายหลัง ก็อาจมีการคิดถึงบัญญัติ ที่เคยพบแล้วในอดีต แต่นั่นคือการคิดนึกไม่ใช่การเห็นทางมโนทวาร อย่างไรก็ตาม ธรรมะทั้งหลายวิจิตรลึกซึ้ง ยากที่ผู้ใดจะรู้ทั่วถึงได้ ดังที่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงตรัสรู้ ผู้ที่สนใจในพระธรรม จึงควรศึกษาให้ละเอียดยิ่งขึ้นครับ
ไม่ได้ค่ะ คิดนึกได้ แม้แต่ฝันก็ไม่เห็นค่ะ