พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 186

อัตวรรค ที่ ๑๒

ว่าด้วยเรื่องตน

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 42]

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 186

คาถาธรรมบท

อัตวรรค๑ที่ ๑๒

ว่าด้วยเรื่องตน

[๒๒] ๑. ถ้าบุคคลทราบตนว่าเป็นที่รัก พึงรักษาตนนั้น

ให้เป็นอันรักษาด้วยดี บัณฑิตพึงประคับประคอง (ตน)

ตลอดยามทั้งสาม ยามใดยามหนึ่ง.

๒. บัณฑิตพึงตั้งตนนั่นแล ในคุณอันสมควร

ก่อน พึงสั่งสอนผู้อื่นในภายหลัง จะไม่พึงเศร้าหมอง.

๓. ถ้าผู้อื่นพร่ำสอนผู้อื่นอยู่ฉันใด พึงทำตาม

ฉันนั้น บุคคลผู้มีตนฝึกดีแล้วหนอ (จึง) ควรฝึก

(ผู้อื่น) เพราะว่าได้ยินว่า ตนฝึกฝนได้โดยยาก.

๔. ตนแลเป็นที่พึ่งของตน บุคคลอื่นใครเล่าพึง

เป็นที่พึ่งได้ เพราะบุคคลมีตนฝึกฝนดีแล้ว ย่อมได้

ที่พึ่งที่บุคคลได้โดยยาก.

๕. บาปอันตนทำไว้เอง เกิดในตน มีตนเป็น

แดนเกิด ย่อมย่ำยีบุคคลผู้มีปัญญาทราม ดุจเพชร

ย่ำยีแก้วมณี อันเกิดแต่หินฉะนั้น.

๖. ความเป็นผู้ทุศีลล่วงส่วน รวบรัด (อัตภาพ)

ของบุคคลใด ดุจเถาย่านทราย รัดรึงต้นสาละฉะนั้น

บุคคลนั้น ย่อมทำตนอย่างเดียวกันกับที่โจรหัวโจก

ปรารถนาทำให้ตนฉะนั้น.

๑. วรรคนี้มีอรรถกถา ๑๐ เรื่อง.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้า 187

๗. กรรมอันไม่ดี และไม่เป็นประโยชน์แก่ตน

คนทำง่าย กรรมใดแลเป็นประโยชน์แก่ตน และดี

กรรมนั้นแลทำยากอย่างยิ่ง.

๘. บุคคลใดปัญญาโฉด อาศัยทิฏฐิอันชั่วช้า

คัดค้านคำสั่งสอนของพระอริยบุคคลผู้อรหันต์ มีปกติ

เป็นอยู่โดยธรรม บุคคลนั้นย่อมเกิดมาเพื่อมาฆ่าตน

เหมือนขุยแห่งไม้ไผ่.

๙. บาปอันผู้ใดทำแล้วด้วยตนเอง ผู้นั้นย่อม

เศร้าหมองด้วยตน บาปอันผู้ใดไม่ทำด้วยตน ผู้นั้น

ย่อมบริสุทธิ์ด้วยตนเอง ความบริสุทธิ์ไม่บริสุทธิ์เป็น

ของเฉพาะตน คนอื่นทำคนอื่นให้บริสุทธิ์ไม่ได้.

๑๐. บุคคลไม่พึงยังประโยชน์ของตนให้เสื่อม

เสียเพราะประโยชน์ของคนอื่นแม้มาก รู้จักประโยชน์

ของตนแล้ว พึงเป็นผู้ขวนขวายในประโยชน์ของตน.

จบอัตตวรรคที่ ๑๒