เมื่อเช้าตรู่ หลังตื่นนอนใหม่ๆ มีโอกาสได้ดู คลิปวีดีโอ ใน msn ที่น่าประทับใจมาก เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในป่าของประเทศเคนย่า (Kenya) มีฝูงละมั่งกำลังว่ายข้ามแม่น้ำ มีจระเข้ตัวหนึ่งเข้ามาทำร้ายละมั่งตัวหนึ่ง ขณะเดียวกันก็มีฮิปโปตัวหนึ่งรีบเข้ามาช่วยไล่จระเข้ตัวนั้นไป ฮิปโปยังพยายามช่วยละมั่งตัวที่ได้รับบาดเจ็บให้ขึ้นฝั่ง

ขอเรียนถามว่า สัตว์เดรัจฉานซึ่งปฏิสนธิด้วยอุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากจิตมีกุศลจิตเกิดได้เช่นเดียวกับมนุษย์ไหมครับ หรือเป็นเพียงพฤติกรรมอย่างหนึ่งของสัตว์ และถ้ามีกุศลจิตเกิดได้ ก็แสดงว่าสัตว์เดรัจฉานทำกุศลได้ใช่ไหมครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สัตว์เดรัจฉาน ก็เป็น สิ่งมีชีวิตอีกภูมิหนึ่ง ซึ่งเป็นอบายภูมิ ที่เป็นภูมิที่ตํ่ากว่ามนุษย์ เมื่อเป็นสิงมีชีวิต ก็จะต้องมี จิต เจตสิก และ รูป ในภูมิที่มีขันธ์ 5 เพราะฉะนั้นสัตว์เดรัจฉาน ก็ต้องมีจิต เจตสิก รูป สัตว์เดรัจฉานก็มีการเห็น ที่เป็นจิตเห็น มีการได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้กระทบสัมผัส ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นการทําหน้าที่ของ จิต เจตสิก และ สัตว์เดรัจฉานก็มีการคิดนึก โดยที่ไม่ได้เห็น ไม่ได้ยิน ก็คิดนึก ดังเช่น มนุษย์ได้เช่นกัน เพราะก็มีจิตเช่นกัน

จิตของสัตว์เดรัจฉาน เกิดด้วย อเหตุอกุศลวิบาก ซึ่งมีอกุศลกรรมที่เคยทําในอดีต เป็นปัจจัยให้เกิด จึงเป็นจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุที่ดี คือ ไม่ประกอบด้วยอโลภะ อโทสะ อโมหะ เพราะฉะนั้น สัตว์เดรัจฉาน จึงไม่สามารถอบรมปัญญา ที่ถึงการบรรลุธรรมได้ แต่สัตว์เดรัจฉาน ก็มี จิต เจตสิก ครับ

สัตว์เดรัจฉานก็มีจิต เจตสิก รูป เช่นเดียวกับมนุษย์แต่เกิดมาด้วยผลของอกุศลกรรม ไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย แต่ถามว่ากุศลเกิดได้ไหมกับสัตว์เดรัจฉาน เกิดได้ครับ เช่น จิตคิดจะให้การรักษาศีลก็ได้ หากสัตว์นั้นสะสมความเห็นถูกมาในอดีต เช่น อดีตชาติ ของพระโพธิสตว์ที่เคยเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน หรือ สัตว์เดรัจฉานเกิดจิตที่เป็นกุศลเมตตาหวังดีได้ เพราะมีการสะสมมาของกุศล อุปนิสัยที่ดีงาม ในอดีตชาติมาก่อนทำให้เกิด กุศลจิต มีเมตตา การช่วยเหลือด้วยความหวังดีทาง กาย วาจาได้ แม้เป็นสัตว์เดรัจฉาน ครับ แต่โดยทั่วไปแล้วสัตว์เดรัจฉานมากไปด้วยความไม่รู้ความกลัวต่อภัยไม่มีปัญญาที่จะสามารถอบรมการเจริญสติปัฏฐาน ที่เป็นปัญญาระดับวิปัสสนา ได้เพราะเป็นทุคติภูมิ และเกิดด้วยผลของอกุศลกรรม แต่กุศลอื่นๆ ก็เกิดได้จึงเป็นการปฏิบัติธรรมในกุศลขั้นต้นๆ แต่ไม่ใช่เป็นการปฏิบัติธรรม ในกุศลที่เป็นไป ในการอบรมปัญญา เพื่อดับกิเลส คือ วิปัสสนา ไม่สามารถอบรมได้ครับ ต่างจากมนุษย์ที่เกิดในสุคติภูมิ และเกิดด้วยผลของกุศลกรรม เป็นภพภูมิที่เอื้อํานวยต่อการอบรมปัญญาเพื่อดับกิเลสได้ครับ

จิตของสัตว์เดรัจฉาน ก็เป็นไปตามการสะสมของสัตว์นั้นที่เคยเกิดมาแล้ว ในอดีต และเราทั้งหลาย ก็เคยเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน และต่อไปก็ต้องเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน ในอนาคต เพราะฉะนั้นก็สะสมกันไปตามการสะสมแต่ละคน แม้พระโพธิสัตว์ก็เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน มีจิต เจตสิกที่สะสมปัญญา ความเข้าใจมา แต่สัตว์เดรัจฉาน เกิดเพราะอาศัยอกุศลกรรมเป็นปัจจัย แต่การสะสมของจิตไม่ได้หายไปไหน ผู้ที่มีปัญญา แม้เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน ก็สามารถเกิด กุศลธรรมได้ ครับ

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้าที่ ๓๔๓

ข้อความบางตอนจาก อรรถกถา คัททูลสูตร

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย จะเศร้าหมอง เพราะจิตเศร้าหมอง จะผ่องแผ้ว เพราะจิตผ่องแผ้ว. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราไม่พิจารณาเห็นสัตว์อื่นแม้เหล่าเดียว ที่จะวิจิตรเหมือนสัตว์เดียรัจฉานเหล่านี้เลย ภิกษุทั้งหลาย.

ภิกษุทั้งหลาย สัตว์เดียรัจฉาน แม้เหล่านั้น วิจิตรแล้ว เพราะจิตนั่นเอง. จิตนั่นเองยังวิจิตรกว่า สัตว์เดียรัจฉานแม้เหล่านั้นแล.

เรื่อง สัตว์ตื้น มนุษย์รกชัฏ

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๑ - หน้าที่ ๒๓๔

ข้อความบางตอนจาก เรื่อง พระนางสามาวดี

ชื่อว่า สัตว์ดิรัจฉานทั้งหลายนั้น เป็นสัตว์มีชาติซื่อตรง ไม่คดโกง; ส่วนมนุษย์ใจคิดไปอย่าง ปากพูดไปอย่าง (ไม่ตรงกัน)

เพราะเหตุนั้นแล นายเปสสะ ผู้เป็นบุตรของนายควาญช้าง จึงกล่าวว่า

"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ แท้จริง ขันธบัญจก คือ มนุษย์นี้รกชัฏ

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ แท้จริง ขันธบัญจก คือ สัตว์ของเลี้ยงนี้ตื้น.

ขออนุโมทนา

ขอบพระคุณ และอนุโมทนาค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

การเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน เป็นผลของอกุศลกรรม ซึ่งเป็นการเกิดในอบายภูมิ เมื่อว่าโดยสภาพธรรมแล้ว ก็ไม่พ้นไปจากความเกิดขึ้นเป็นไปของธรรม ที่เป็นรูปธรรม กับ นามธรรม เพราะสัตว์ดิรัจฉานก็มีรูป และมีเห็น มีได้ยิน มีได้กลิ่น มีลิ้มรส มีการกระทบสัมผัสทางกาย มีอกุศลเกิดขึ้นเป็นส่วนใหญ๋ แต่ก็มีกุศลเกิดบ้างซึ่งก็เป็นไปตามการสะสมจริงๆ

ซึ่งถ้ามีความเข้าใจถูกเห็นถูกแล้วก็จะมั่นคงในความเป็นจริงว่ามีแต่ธรรมเท่านั้น ไม่มีสัตว์บุคคลตัวตนเลย กุศลจิตเป็นกุศลจิต เป็นสภาพธรรมที่ดีงาม เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ไม่ว่าจะเกิดกับใคร ความเป็นจริงของกุศล จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่น แม้แต่ที่กล่าวว่ามีเมตตาจิต ก็แสดงถึงความเป็นไปของจิตที่ดีงาม ที่หวังดี คอยช่วยเหลือผู้อื่น

ขอยกตัวอย่างเพิ่มเติม ในพระชาติหนึ่งของพระโพธิสัตว์ ที่เกิดเป็นราชสีห์ แล้วได้ช่วยเหลือสัตว์เป็นจำนวนมากให้รอดพ้นจากความตาย ในทุททุภายชาดก

ขอเชิญคลิกอ่านชาดกดังกล่าวได้ที่นี่

ทุททุภายชาดก [ว่าด้วยพวกกระต่ายตื่นตูม]

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

สัตว์เกิดกุศลได้ พระโพธิสัตว์ยังช่วยเหลือบริวารมากมาย เช่น ตอนเกิดเป็นพญาวานร ค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

เร็วๆ นี้ ได้ดูวิดีโอเต่ายักษ์ตัวหนึ่งที่ช่วยดุนเต่าอีกตัวหนึ่งที่หงายท้องให้คว่ำตัวกลับขึ้นมาได้ และอ่านข่าวลิงในเมืองไทยที่ช่วยชีวิตลิงอีกตัวหนึ่งที่โดนไฟช็อตและตกน้ำขึ้นมาจากน้ำและเขย่าจนรู้สึกตัว รอดตายค่ะ คิดว่าคงมีอีกหลายกรณีที่ไม่เป็นข่าวค่ะ ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ