ผู้ถาม ดิฉันก็เคยได้ยินอย่างนั้น แต่ความจริงแล้วเป็นคนที่ไม่สนใจพระไตรปิฏกเลย เพราะคิดว่ายากเกินกว่าที่สติปัญญาจะไปถึง เพราะฉะนั้น ดิฉันก็ชอบไปฟังแต่ที่โน่นที่นี่ หรือหนังสืออะไรดีที่ถูกจริตนิสสัย ก็จะเอามาอ่าน โดยส่วนตัว แล้วไม่เคยอ่านพระไตรปิฏก แต่เคยได้ยินเป็นลักษณะนิทาน ที่บอกว่าในครั้งพุทธกาล บางคนบรรลุธรรมโดยไม่เคยได้เฝ้าพระพุทธเจ้า ไม่เคยฟังธรรมจากพระพุทธเจ้า แต่อาจจะโดยบังเอิญพบอะไรทำให้ปัญญาเกิด แล้วได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ก็มีอยู่บ่อยๆ ไม่ทราบว่าอันนี้เป็นนิทานที่ถูกหรือเปล่า ดิฉันจะเป็นคนที่ไม่ชอบจำรายละเอียด คือฟังแล้วเกิดความเข้าใจแล้ว ก็ทิ้งเอาไว้ตรงนั้น แต่จะรู้ว่าเป็นลักษณะแบบนั้นแบบนี้ แล้วจะไม่จำ จำแต่เนื้อเรื่องคร่าวๆ แต่เคยได้ฟังบ่อยๆ ว่าบรรลุโดยไม่เคยฟังธรรมของพระพุทธเจ้าเลย ไม่เคยไปนั่งปฏิบัติธรรม หรือไม่เคยอ่านพระไตรปิฏก

สุ. พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นผู้ที่เลิศสูงสุดหาบุคคลใดเปรียบไม่ได้ในทุกสถาน พระองค์ทรงบำเพ็ญพระบารมีถึงพร้อมด้วยพระสัมมาสัมโพธิญาณและพระพลญาณอื่นๆ ในพระชาติที่ตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ทรงตรัสรู้อริยสัจจธรรมด้วยพระองค์เอง แต่มิได้หมายความว่า ในชาติก่อนๆ ไม่เคยเป็นพหูสูต ไม่เคยฟังพระธรรม ไม่เคยพบพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ

ในสมัยบำเพ็ญพระบารมีเป็นพระโพธิสัตว์ หลังจากที่ได้รับคำพยากรณ์จากพระทีปังกรสัมมาสัมพุทธเจ้าว่าจะได้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว พระองค์ก็ได้พบพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ มา ๒๔ พระองค์ ในพระชาติที่ได้ตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ในชาตินั้นจะไม่มีพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพร้อมกันกับพระองค์เลย

ฉะนั้น พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงเป็นผู้ประเสริฐสุด และในสมัยที่พระธรรมของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าลบเลือนเสื่อมสูญไปแล้วนั้น บุคคลใดที่ได้สะสมปัญญามาสมบูรณ์แล้ว เมื่อถึงกาลก็รู้แจ้งอริยสัจจธรรมด้วยตนเอง เป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า เพราะไม่ได้อบรมบารมีถึงขั้นเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ที่ตรัสรู้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องอาศัยการฟังจากผู้อื่นมี ๒ บุคคล คือ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ๑ และ พระปัจเจกพุทธเจ้า ๑

พระปัจเจกพุทธเจ้ามีมากมายหลายพระองค์ เพราะเหตุว่าแต่ละคนได้ฟังธรรมและได้สะสมปัญญามาแล้วในอดีต เมื่อถึงกาลสมัยที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม ก็รู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้ แต่ไม่ถึงพร้อมด้วยพระทศพลญาณอย่างพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

นอกจากพระพุทธเจ้า ๒ ประเภท คือ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระปัจเจกพุทธเจ้าแล้ว ผู้อื่นที่รู้แจ้งอริยสัจจเป็นพุทธสาวก เช่น ท่านพระสารีบุตร และพระสาวกรูปอื่นๆ แม้ท่านพระสารีบุตรผู้เป็นอัครสาวกผู้เลิศทางปัญญา ก็ยังต้องฟังธรรมจึงรู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้ ผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระปัจเจกพุทธเจ้า จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมด้วยตนเองโดยไม่ฟังธรรมไม่ได้เลย

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 10