มิคสาลาสูตร ในพระไตรปิฎกเล่ม 22 กับ 24 ที่ชื่อสูตร ซ้ำกัน บุคคลในสูตรตรงกัน แต่เนื้อธรรมต่างกันคือ บุคคลหกจำพวก กับบุคคลสิบจำพวก ผมสงสัยว่านางมิคสาลาถามซ้ำพระอานนท์ถึงสองครั้ง แล้วพระอานนท์ก็นำความไปเรียนถามพระตถาคตสองครั้งเช่นกัน อย่างนั้นหรือครับ หรือเป็นประการใดครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงมีหลากหลายนัย ทั้งโวหารเทศนาของพระพุทธเจ้าก็มีหลากหลาย ซึ่งแสดงให้เห็นความละเอียดลึกซึ้งอย่างยิ่งของพระธรรม เพื่อให้สัตว์โลกที่มีอัธยาศัยต่างๆ กัน ได้มีโอกาสเข้าใจความละเอียดในแต่ละส่วนมากขึ้น แม้แต่พระสูตรเรื่อง มิคสาลาสูตร ก็มีซ้ำสองที่ เพราะพระพุทธเจ้าทรงแสดงหลากหลายนัยนั่นเอง ในแต่ละพระสูตรที่มีเนื้อความแตกต่างกันไป เพื่อให้เข้าใจความละเอียดของแต่ละนัยมากขึ้น ซึ่งหากได้อ่านพระสูตรในพระไตรปิฎกก็จะพบพระสูตรที่ชื่อเรื่องเดียวกัน อยู่หลายครั้ง แต่เนื้อหาแตกต่างกันก็แสดงถึงความหลากหลายของสภาพธรรม และพระองค์ทรงแสดงเรื่องนั้นซ้ำแต่ให้ละเอียดขึ้น เป็นหมวด 6 หมวด 10 แตกต่างกันไป ยิ่งแสดงให้ละเอียดมากขึ้นเท่าไหร่ ผู้ที่สะสมปัญญามา ก็ยิ่งได้รับความละเอียดลึกซึ้งของพระธรรมมากขึ้น พระองค์จึงทรงแสดงเรื่องราวที่ซ้ำกัน ชื่อพระสูตรเดียวกัน แต่เนื้อหาและรายละเอียดเพิ่มมากขึ้น ขออนุโมทนา ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง แสดงเพื่อให้เข้าใจความจริงของสภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ ไม่ว่าจะมีความประพฤติเป็นไปอย่างไร แต่เพราะได้สะสมเหตุที่ดีมา มีการได้สดับตรับฟังพระธรรม อันเป็นเหตุสำคัญที่จะทำให้ความเข้าใจถูกเห็นถูกเจริญขึ้น เมื่อปัญญา ความเข้าใจถูกเห็นถูกถึงความเจริญคมกล้าขึ้น ก็สามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมดับกิเลสได้ตามลำดับขั้น

เพราะฉะนั้นแล้ว พระธรรมที่พระองค์ทรงแสดง เป็นไปเพื่อความเข้าใจถูก เห็นถูกโดยตลอด ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

เวลาเรากล่าวถึงมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นที่พึ่ง แม้ครั้งที่หนึ่ง แม้ครั้งที่สอง แม้ครั้งที่สาม ก็ยังกล่าวซ้ำคำเดิม เพื่อย้ำให้มั่นคงที่พึ่งที่ยิ่งกว่าพระรัตนตรัยไม่มี ค่ะ

คือกระผมไม่สงสัยในคำตอบของพระตถาคต ครับ ผมสงสัยถึงการที่พระอานนท์อ้างเหตุเดิมไปถามเรื่องเดิมถึงสองหนครับ หรือว่ามีเหตุพิเศษอะไรที่ทำให้พระอานนท์ไปถามซ้ำ เพราะคำถามเดียวกันเรื่องเดียวกัน เหตุการณ์เดียวกัน ตัวบุคคลก็เดียวกัน แต่ถามซ้ำสองครั้ง

หรือว่าเหตุอยู่ที่นางมิคสาลา ที่เป็นคนถามซ้ำสองครั้ง เพราะไม่เชื่อพระพุทธญาณ พระอานนท์จึงนำไปกราบเรียนถามทั้งสองครั้ง ถ้าแบบนี้ผมไม่สงสัยครับ ผมไม่เชื่อว่าพระอานนท์ท่านจะถามสองหนด้วยตัวท่านเอง น่าจะมีเหตุภายนอกที่ทำให้ท่านถามสองหน ส่วนคำตอบของพระพุทธองค์นั้น บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิงอยู่แล้วครับไม่สงสัย

เรียนความเห็นที่ 4 ครับ

การถามซ้ำ เพื่อต้องการความละเอียดเพิ่มเติมมากขึ้นได้ ครับ ขออนุโมทนา