"ธรรม" หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีจริง ไม่ว่าจะเรียกชื่ออย่างไร สภาพนั้นก็ไม่เปลี่ยน เป็นเช่นไรก็เป็นเช่นนั้น ไม่ว่าจะปรากฎกับใคร ที่ไหนก็ตาม ความจริงเช่นนี้จึงเป็น "อริยสัจจ์" ซึ่งเป็นสิ่งที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ การปฏิบัติธรรมจึงเป็นการศึกษาเพื่อให้รู้ให้เข้าใจถึงสภาพความจริงดังกล่าว

อะไรบ้างที่มีจริง การปฎิบัติธรรมแล้วจะเข้าใจสิ่งที่มีจริงได้อย่างไร

สิ่งที่มีจริงโดยปรมัตถธรรมได้แก่ จิต เจตสิก รูป นิพพาน โดยนัยอริยสัจจ์ ได้แก่ ทุกข์สมุทัย นิโรธ มรรค โดยขันธ์ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ฯ ทั้งหมดมีจริงสิ่งที่มีจริงเหล่านี้ย่อมรู้แจ้งด้วยปัญญา การเข้าใจในสิ่งที่มีจริงได้โดยเริ่มตั้งแต่การฟังการพิจารณา การบรรลุแทงตลอด

การศึกษาพระธรรมต้องเป็นผู้ละเอียด ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ