ท่านอาจารย์: ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ไม่สามารถจะทำอะไรได้เมื่อเหตุปัจจัยที่จะให้เป็นอย่างนั้น ยังมีอยู่มากมาย

แต่ถ้าเริ่มเห็นคุณเห็นประโยชน์ต่อการที่จะ ละ สิ่งที่กำลังมีจนไม่เกิดอีกเลย อย่างนั้นหรือเปล่า เห็นไหม? ต้องเป็นปัญญาจริงๆ ที่ค่อยๆ ละเอียดขึ้น ค่อยๆ เพิ่มขึ้น ไม่หวั่นไหว ว่าอะไรจะเกิดขึ้น พร้อมที่จะอภัย เพราะถ้าไม่อภัย โทษอยู่ที่ไหน? อยู่ที่ตัวเองที่ไม่อภัย

เพราะฉะนั้น ฟังธรรม ไม่ใช่เพื่อที่จะไป อายตนะอยู่ไหน อะไรอยู่ไหน ชื่ออะไร สอดคล้องกันอย่างไร แต่เข้าใจตรงนั้นแหละ ทำหน้าที่ที่จะรู้ว่า ธรรมทั้งหมดเปลี่ยนไม่ได้ มีปัจจัยที่จะเกิดขึ้นเป็นอย่างไร เกิดแล้วเดี๋ยวนี้ให้รู้ความจริง

ถ้ายังโกรธ ยังไม่ยกโทษ ยังไม่ให้อภัย แล้วฟังธรรมทำไม?

อ.วิชัย: ครับ อย่างการเห็นความประพฤติไม่ดีของคนอื่น โดยมากจะเพ่งในโทษความไม่ดีของคนอื่น แต่ลืมครับที่จะรู้ว่า ขณะนั้นยังไม่เห็นโทษของอกุศลของตัวเองที่จะไม่ให้อภัย ครับ เป็นสิ่งที่ยากครับ โดยมากจะคำนึงถึงบุคคลอื่น อกุศลของคนอื่นครับ

ท่านอาจารย์: และ ขณะนั้นใจสบายหรือเปล่า? เห็นไหม? ใครทำให้เกิดโทษอันนั้นขึ้น นอกจากความไม่รู้ และความเป็นเรามหาศาล

อ.วิชัย: กว่าจะตรง ไม่ว่าจะเป็นอกุศลที่เกิดกับบุคคลใดก็ตาม แม้จะเกิดกับบุคคลอื่นก็เป็นอกุศล แม้จะเกิดกับที่คิดว่าเป็นตนก็เป็นอกุศล

กว่าจะตรงต่อความเป็นจริง เป็นสิ่งที่ยากมากครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ปัญญาประเสริฐสุดในบรรดาสิ่งที่เกิดทั้งหลาย ปัญญาประเสริฐสุดเพราะสามารถเห็นโทษแม้เพียงเล็กน้อย จึงสามารถที่จะขจัดโทษออกไปได้ แต่ละอย่างๆ ๆ ตามกำลังของปัญญา

นี่คือ ไม่มีสิ่งใดจะมีค่าเท่า ซื้อไม่ได้ ทรัพย์สินเงินทองมากมายสักเท่าไหร่ ก็ไม่สามารถที่จะเอาอกุศลออกไปจากจิตได้ นอกจาก ปัญญา เท่านั้น และปัญญาก็ไม่สามารถจะมีได้ด้วยตัวเอง แต่เพราะได้ฟังผู้ที่ได้ตรัสรู้ความจริง ทรงพระมหากรุณาแสดงประโยชน์อย่างยิ่งให้ทุกคนฟัง ฟัง ฟัง ไตร่ตรอง ไตร่ตรอง จนกระทั่งสามารถที่จะรู้ความจริง และเห็นโทษของสิ่งที่ไม่ดีได้

เห็นไหม ประโยชน์อยู่ตรงไหน?

อ.วิชัย: ความเป็นผู้ตรงจริงๆ ครับที่จะแม้ตั้งแต่ขั้นการฟัง ฟังเพื่ออะไร หรือแม้การที่จะเข้าใจในความเป็นธรรมที่ไม่ว่าจะเกิดกับบุคคลใดที่เป็นบุคคลอื่น หรือที่สมมติว่าเป็นเราก็ตาม ทั้งหมดเป็นธรรมแต่ละอย่างที่เพียงเกิดแล้วดับไปจริงๆ ครับท่านอาจารย์

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น จะรู้ได้ว่า ความนับถือที่แท้จริงต่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้นคืออย่างไร? ฟังมาก รู้มาก ไม่ประพฤติปฏิบัติตาม เคารพหรือเปล่า?

อ.วิชัย: ไม่แน่นอนครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ต้องเป็นผู้ที่ละเอียดที่เห็นคุณค่ามหาศาลของแต่ละคำ ที่สามารถขจัดความไม่รู้ และโทษต่างๆ ทีละเล็กทีละน้อยออกไป จนกว่าจะดับสนิทตามลำดับขั้น ไม่มีโทษใดๆ เกิดอีกเลย แล้วอย่างนี้เป็นประโยชน์แค่ไหนในสังสารวัฏฏ์?

อ.วิชัย: เป็นประโยชน์ที่สุดเลยครับที่มีโอกาสได้พบพระธรรม ได้รู้ความเป็นจริงขึ้น ถึงแม้อกุศลที่สะสมมามาก แต่ก็ยังรู้ว่า ยังมีหนทางที่พระองค์ทรงแสดงที่จะค่อยๆ อบรมปัญญาที่จะค่อยๆ ขัดเกลากิเลสทีละเล็กทีละน้อยเพิ่มขึ้นครับ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.วิชัย ด้วยความเคารพค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลจิตครับ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ด้วยความเคารพยิ่ง

ขอบพระคุณและยินดียิ่งในกุศลค่ะน้องเมตตา