เพราะเหตุอะไร อย่างไรหรือ? ก่อนวันทำปฐมสังคายนา ณ กรุงราชคฤห์ ในเวลาราตรีใกล้รุ่ง พระอานนท์ลงจากที่จงกรมแล้ว เข้าไปยังวิหาร คิดว่าจะพักผ่อน ได้เอนกายลง เท้าทั้งสองพ้นจากพื้น แต่ศีรษะไม่ทันถึงหมอน ในระหว่างนี้ จิตก็พ้นจากอาสวะทั้งหลาย ไม่ยึดมั่นด้วยอุปาทาน เพราะเหตุว่า จิตประจักษ์สภาพธรรมหรือ?เพราะเหตุว่า ปัญญาพ้นจากกิเลสทั้งหลายหรือ? ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

การจะตรัสรู้และดับกิเลสก็ด้วยปัญญา ปัญญารู้สภาพธรรมที่มีจริงในขณะนี้ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์และเป็นอนัตตา ตามระดับปัญญา จิตเป็นเพียงสภาพรู้ แต่ไม่รู่ว่าเป็นธรรมและไม่เห็นตามความเป็นจริง ปัญญาเป็นสภาพธรรมที่ประจักษ์ความจริง จิตพ้นจากกิเลสที่สะสมเป็นกิเลสที่นอนเนื่อง ปัญญารู้ตามความเป็นจริง จิตจึงพ้นจากกิเลสที่สะสมมาด้วยปัญญาครับ

ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์

ก่อนการพ้นอาสวะของท่านพระอานนท์ตามที่คุณ lichinda กล่าวถึงนั้น ท่านพระอานนท์ได้บรรลุคุณธรรมเป็นพระอริยบุคคลขั้นพระโสดาบันแล้ว เป็นผู้ที่จะพ้นอาสวะเป็นที่สุดอย่างแน่นอนภายในไม่เกิน ๗ ชาติ เมื่อปัจจัยทั้งหลายถึงพร้อม ธรรมซึ่งเป็นอนัตตาย่อมเกิดขึ้นทำกิจโดยไม่อาจบังคับ ควบคุม หรือสั่งการให้เป็นไปหรือไม่ให้เป็นไปได้ การบรรลุคุณธรรมขั้นต่างๆ ก็เป็นเช่นนั้นเหมือนกัน การพ้นจากกิเลสทั้งหลายก็ด้วยปัญญาเป็นปัจจัยสำคัญ ซึ่งไม่ใช่เพียงปัญญาขั้นปริยัติ (ขั้นการฟัง) หรือปัญญาขั้นปฏิบัติ (เข้าถึงสภาพธรรม) เท่านั้น แต่เป็นปัญญาขั้นปฏิเวธที่สามารถดับกิเลสได้เป็นสมุทเฉทครับ

ขอเชิญศึกษาเพิ่มเติม ความเป็นเลิศของท่านพระอานนท์เถระ

เพราะเป็นผู้ที่สั่งสมบุญมาแล้วแต่ปางก่อน พระพุทธเจ้าก่อนจะปรินิพพานก็ได้ตรัสว่า พระอานนท์จะได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ในชาตินี้ เมื่อเหตุปัจจัยพร้อมก็สิ้นอาสวะกิเลสค่ะ

ถ้าปัญญาไม่มี ก็ละกิเลสอะไรๆ ไม่ได้ ท่านพระอานนท์เถระ ได้บำเพ็ญบารมีมาหนึ่งแสนกัปป์ ในช่วงกาลเวลานั้นๆ ท่านยังเป็นผู้มีกิเลสครบ แม้แต่ในชาติสุดท้ายก่อนที่ท่านจะได้บรรลุถึงความเป็นพระโสดาบัน ท่านก็เป็นผู้มีกิเลสครบ แต่เมื่อท่านได้ฟังธรรมจากพระปุณณมันตานีบุตรเถระ ท่านก็ได้บรรลุถึงความเป็นพระโสดาบัน เมื่อท่านเป็นพระโสดาบันแล้วกิเลสทั้งหลายที่พระโสดาบันละได้ ก็จะไม่เกิดขึ้นอีก ท่านพระอานนท์เถระได้เป็นพระโสดาบัน นานถึง ๔๕ ปี ก่อนที่จะได้บรรลุถึงความเป็นพระอรหันต์ จึงกล่าวได้ว่า เพราะปัญญาที่สั่งสมอบรมมาจนกระทั่งแก่กล้า สามารถที่จะดับกิเลสทั้งปวงได้โดยเด็ดขาด จึงบรรลุถึงความเป็นพระอรหันต์ครับ (พระอรหันต์ หมายถึงผู้ห่างไกลจากกิเลส)

ขออนุโมทนาครับ