ในครั้งที่เมืองเวรัญชาเกิดทุพภิกขภัย พระภิกษุและพระผู้มีพระภาคก็ได้ภัตตาหารเพียงข้าวแดง และท่านก็ต้องเอามาบด เอามาโขลกในครก แล้วก็ชุบน้ำฉัน แต่ว่าพวกเพื่อนพรหมจารี คือ พระภิกษุชั้นหลัง จะดูหมิ่นข้าวสาลีและข้าวสุกอันระคนด้วยเนื้อ เพราะถ้าไม่ใช่สมัยทุพภิกขภัย ภัตตาหารที่ได้รับจากผู้ที่มีจิตศรัทธามาถวาย ก็ย่อมจะเป็นอาหารที่ประณีต เป็นข้าวสุกและระคนด้วยเนื้อ แต่แม้กระนั้น จิตของท่านที่ยังไม่หมดกิเลส ก็จะเกิดการดูหมิ่นว่า ข้าวสวยนี้สวยไป หรือว่าข้าวสุกนี้เป็นอย่างนั้น เนื้อนี้เป็นอย่างนี้ ไม่เป็นที่สบอัธยาศัย หรือว่าไม่เป็นที่พอใจได้ ไม่เหมือนในครั้งพุทธกาลที่แม้เป็นข้าวแดงบด แต่ท่านเหล่านั้นก็เจริญสมณธรรมด้วยประการดังนั้น

นี่เป็นความต่างกัน สำหรับผู้ที่จะขัดเกลากิเลสในครั้งโน้น และในครั้งหลัง เป็นข้อเปรียบเทียบให้เห็นว่า ในกาลต่อๆ มาจะมีอะไรเกิดขึ้น และความรู้สึก ความนึกคิดของบุคคลในครั้งหลังจะเป็นอย่างไร ที่ยกตัวอย่างนี้เพื่อที่จะเทียบเคียงให้เห็นว่า ถึงแม้ว่าเป็นสมัยที่ไม่ใช่ทุพภิกขภัย และท่านทั้งหลาย ทั้งบรรพชิตและฆราวาสก็ยังมีอาหารที่เพียบพร้อมสมบูรณ์ มีรสที่ประณีต แต่ก็ควรที่จะย้อนระลึกถึงท่านเหล่านั้นในอดีตด้วยว่า ท่านเป็นผู้ที่เจริญสมณธรรม ไม่ว่าสิ่งอะไรจะเกิดขึ้นแก่ท่าน

เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าท่านจะเป็นบุคคลในครั้งนี้ ก็ไม่ควรจะเดือดร้อนอะไรมากมายที่จะต้องกระวนกระวายดิ้นรน เป็นผู้ที่ยอมรับสภาพธรรมที่เกิดกับตน แล้วก็เจริญสติระลึกรู้สภาพธรรมนั้นๆ ตามความเป็นจริง ไม่ว่าทางตาจะประสบอะไร ทางหูจะประสบอะไร ทางจมูก ทางลิ้น ทางกายจะประสบอะไร

ทุกท่านก็ต้องบริโภคอาหารอยู่เป็นประจำ ถ้าท่านเป็นผู้ที่สังเกตสภาพธรรมที่เกิดขึ้นกับตัวท่าน บางวันอาหารประณีตมาก แต่ว่าบางวัน ทั้งๆ ที่ท่านอาจจะมีเงินทอง แต่อาหารไม่ประณีตเลย บางท่านอาจจะเทียบเคียง ใกล้ชิดยิ่งกว่านั้นอีก มื้อเย็นของท่านอาจจะเป็นอาหารที่ประณีตมาก ปรุงอย่างดี มีหลายชนิดในวันนั้น แต่พอรุ่งขึ้นอีกวันหนึ่ง ย้ายสถานที่ เปลี่ยนสถานที่แล้ว อาหารกลางวันของท่านเกือบจะไม่มีอะไรเลย เป็นไปได้ไหม ก็เป็นไปได้ เป็นปกติ เป็นสภาพธรรมที่อาจจะเกิดกับบุคคลใด ในขณะใด ในกาลใดก็ได้

เพราะฉะนั้น ก็เป็นเครื่องเตือนให้ระลึกว่า ไม่ว่าท่านจะประสบกับวิบากอย่างไรก็ตาม ก็เป็นผู้ที่เจริญสติปัฏฐาน เจริญสมณธรรมได้ ในเมื่อสภาพธรรมนั้นๆ เป็นของจริงที่เกิดปรากฏกับท่าน ซึ่งสภาพธรรมที่จะเกิดกับแต่ละท่านนั้น ก็ย่อมเป็นไปตามกรรมของท่าน และตามโอกาสอันควรด้วย

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 150